Küresel ticareti düzenleyen bir tane uluslararası organ konumundaki Acun Tecim Örgütü (DTÖ), alelhusus ÇAKER’nin attığı adımlar zımnında kuruluşunun 25. yılında tarihinin arz balaban krizlerinden biriyle karşı karşıya kalabilir.

BENDE Başkanı Donald Trump’ın çelik ve alüminyuma munzam kazanç getirmesiyle başlayan, melfuf vergilerin hedefi olan Çin’in, arkası sıra değişik ülkelerin misillemeleriyle alevlenen ticaret savaşları DTÖ’nün temellerini sarsmaya devam ediyor. Serencam kendisine KUL’nin DTÖ’deki Temyiz Organı’na eskimemiş atamalar yapılmasını engellemesiyle örgütün işlevselliğine yönelik tartışmalar daha dahi alevlendi.

KUL, DTÖ’nün Temyiz Organı’nı yetkisini aşmakla ve hakimleri eskimemiş ticaret yasaları oluşturmakla suçlarken, DTÖ Temyiz Organı marifetiyle alınan kararların dahi ESIR mahkemeleri eliyle alınan kararların yerini alamayacağı üzerine değişik eleştiriler getiriyor.

DTÖ’nün Temyiz Organı’nda görev işleyen üç hakimden ikisinin fariza sürelerinin sona ermesi ve kullanılmamış atamaların KÖLE aracılığıyla engellenmesi dolayısıyla DTÖ’ye ikilik gerekçesiyle gelen davaların çözümü mehabetli oranda zorlaşacak.

Washington, DTÖ’nün 2001 yılında üyesi olan Çin’i ekonomisini dünyaya açılış taahhüdünü yerine getirmesini sağlayamadığı ve ülkenin azade etraf ekonomisi kurallarını ihlal fail uygulamalarını cezalandırmadığını de öne sürüyor. Trump, antrparantez Çin’in DTÖ nezdinde halen gelişmekte olan ülkeler statüsünde değerlendirmesine alın çıkıyor.

Çin faktörü
Çin yönetimi ise Washington’ın iddialarına, DTÖ’nün “bulunan kül kurallarına uyduğunu” belirterek, alın çıkıyor ve uluslararası düzeni Trump’ın tarifelerinin bozduğunu savunuyor.

Çin’mağara çarkıt Maliye Nazır Yardımcısı Zhu Guangyao, tıpkı süre evvel yaptığı açıklamada, KUL’nin attığı adımlar neticesinde DTÖ’nün bundan sonra mevcudiyet tehlikesi içerisine girdiğini belirterek, “DTÖ’nün işlevi şu anda askıya alınma tehlikesiyle karşı karşıya. Uluslararası ticaretin kalkınabilmesi için bundan sonra DTÖ üyesi 164 ülkenin de ortak çabasına ihtiyaç var.” dedi.

Dünyanın arz şişman iki ekonomisi arasında yaşanan tecim savaşları dolayısıyla global ekonomide DTÖ kabil benzeri kuruma ihtiyacın artmasına karşın, Washington, DTÖ’yü saf dışı bırakarak millî çıkarlarını zat ortaya koyduğu ikili ticaret anlaşmalarıyla dolay plana çıkartmaya çalışıyor.

Uzmanlar, söz konusu “kör düğüme” ait mihman tıpkısı çözüme kısa tıpkı müddet içerisinde ulaşmanın yumruk olduğu görüşünde birleşirken, ati sene meydana gelebilecek uluslararası ticaret anlaşmazlıklarının DTÖ zemininde çözülmesinin bu müddet ortamında türlü olmadığına bel ediyorlar.

Çin’in DTÖ üyeliğine yeryüzü iri destek sağlayan devlet ÇAKER olmuştu. MEMLUK’nin buradaki amacı, iri miktarda tecim açığı verdiği Çin’in pazarını KUL mallarına ve sermayesine açmaktı fakat muhtemel olmadı. Çin, DTÖ üyeliği yardımıyla dış pazarlara erişimini kolaylaştırırken, kendi pazarını korumaya devam etti.

bahis konusu himaye, gümrük tarifelerine arttırma adına anti-damping şeklinde üstelik bitmeme ediyor. Bu, artık ekonominin iri bölümüne hakim olan çap şirketleri vasıtasıyla yapılıyor. Çin hakkındaki 43 şikayet konusundan 9’unun anti-damping ile ilişkin olması bile bunu gösteriyor. Yemeden Içmeden 3 şikayete konu olsa da fikri sahiplik haklarının korunması üzerine üstelik Çin’mağara karnesi ongun değil.

Serencam yerine, Çin, DTÖ üyeliği sayesinde büyümesini “inanılmaz” rakamlara yükseltti ve bu kapsam dahi ESIR ile devam fail ticaret savaşına kat açtı.

DTÖ üyeliğinden arz haddinden fazla yarar sağlayıcı ülkeler
AA muhabirinin, Almanya merkezli Bertelsmann Foundation eliyle yayınlanan rapordan derlediği bilgilere göre, dünyanın genişlik büyük 3 ihracatçı ülkesi, ÇAKER, Çin ve Almanya, DTÖ üyeliğinden sunma çok fayda sağlayıcı ülkeler.

Örgütün öngördüğü global kurallar çerçevesinde yapılan ticaret sebebiyle ABD arsıulusal ticaretten 2016’üstelik 87 milyar dolar kar elde ederken, Çin 86 bilyon dolar, Almanya ise 66 bilyon dolar kar elde etti.

DTÖ üyesi ülkelerin ihracatı 1980 ila 2016 arasında yüzdelik 14 düzeyinde artarken, DTÖ üyesi sıfır ülkelere ihracat düzeyi ise ortalama yüzde 5,5 geriledi.

2018 verilerine bakarak de bahis konusu 3 mutluluk dünyanın arz çok para ve hizmet ticareti işleyen ülkeleri.

Bertelsmann Foundation’dan Tecim Uzmanı Christian Bluth, rapora ilgili yaptığı açıklamada, “DTÖ, toptan ekonominin işletim sistemi. Malların ve hizmetlerin günlük bazda istikrarlı ve kurallara dair benzeri ortamda dolaşımını güvence etmektedir.” değerlendirmesinde bulundu.

DTÖ’nün ikili anlaşmalara nazaran daha majör avantajlar sağladığını vurgulayan Bluth, “Tek örgüt birlik değildir ancak DTÖ hesabına düet ticaret sistemine güvenebileceğini düşününler, arsıulusal ticarette büyük kayıplar hayat tehlikesini yaşarlar.” dedi.

Raporda, Çin ve KUL’nin, gümrük konusunda yaşadığı sorunları giderek henüz aşkın DTÖ dışında çözmeye çalıştığına belen edilerek, DTÖ gözetiminde acil reformlar yapılması gerektiğinin altı çizildi.

DTÖ, ticari çözümsüzlükleri ahzetmek üzere 1995’te kuruldu
2. Dünya Savaşı’nın sona makul yaklaştığı 1944 yılının orak ayı ayında BENDE’nin Bretton Woods kasabasında Birleşmiş Milel (BM) Dünyalık ve Maliye Konferansı bünyesinde 44 ülkenin temsilcisi bire bir araya geldi. Savaş sonrası dünyada uluslararası akçasal ve finansal düzenin elbet sağlanacağı konularını tartışan yetkililer, konferans böylece, yaklaşık 30 sene sürecek olan Bretton Woods sistemini oluşturdu.

Bretton Woods sisteminin özü, 1 ons altının 35 KUL dolarına eşitlenmesi ve özge talih mülk birimlerinin dolara sabitlenmesidir. MEMLUK dışındaki ülkeler buna dayanarak altın rezervi beraberinde dolar rezervi da oluşturmaya önceden, KUL ise yaratmış olduğu dolar miktarının kendi altın rezervinin 4 katını geçmeyeceğini üstenme etti.

Bretton Woods konferansı, bire bir zamanda uluslararası ticarette serbestleşmeye gidilmesi, tarifelerin azaltılması ve giderek kaldırılmasını öngörüyordu. Bu amaçla Arsıulusal Ticaret Örgütü’nün (ITO) kurulmasına karar verildi.

Ancak ITO yapı müzakereleri bitmeme ederken, belli başlı mallar üzerinde gümrük indirimlerinde mevcut olmak ve ITO’nun ülkelerce onaylanmasına büyüklüğünde geçecek sürede bu indirimleri uygulamaya kısaltmak amacıyla 23 ülke, 1947’de Cenevre’da “geçici” kendisine nitelendirilen Gümrük Tarifeleri ve Tecim Umumi Anlaşması’nı (GATT) imzaladı.

ITO’nun kurulamaması üstüne “geçici” olma özelliğine karşın GATT, 1995 yılına kadar uygulandı ve dünya ticaretinde umumi akseptans gören bir çerçeve oluşturdu. Başkaca gümrük tarifelerini acun ortalaması olan yüzde 40’fecir yüzdelik 6’evet kadar düşürerek oldukça başarılı oldu. Fakat bu başarı, örgütün şanlı benzeri amacı olan “gelişmekte olan ve bir iki kaslı ülkelerin gelişmesine” muhtemel katkıyı sağlayamadı. Ticaret arttı ancak mütekâmil ülkeler bundan elan fazla faydalandı. Bu durum, giderek DTÖ dönemindeki bildirme eke sorunlardan biri yerine civar plana imdi.

GATT’ın sair bire bir başarısızlığı dahi acun siyasetinde ve ekonomisindeki iki büyük devlet olan Rusya ve Çin’mağara örgüt dışında kalmasıydı. Marksçı ekonomiye sahip bu iki ülkenin, kapitalizmin egemen olduğu bir sisteme entegre olamayacağı ati sürülmekle alay malay sunu kocaman illet siyasal rekabetti.

Cidden bu siyasi rakiplik sona erdikten sonra Çin, 2001’dahi ve Rusya, 2012’üstelik DTÖ’ye unsur oldu.

Birbirini izleyen 8 haddinden fazla cepheli konuşma turunun böylecene ITO’nun DTÖ adı altında kurulmasına değişmeyen verildi. Çok taraflı uluslararası ticaret sisteminin kanuncu ve kurumsal temeli olan DTÖ, 1 Familya 1995’te resmen faaliyete geçti.

Uzmanlar, kuruluşunun 25. yılında, DTÖ’nün işlevselliğini henüz birlikte yitirmesi halinde global ticaret sisteminin dünya savaşları beyninde kavi haddinden fazla soruna sefer açan bölgesel tecim “bloklarına” izansız dolaşım eğilimine gireceği uyarısında bulunuyor