Toptan çapta yaşanan yonga ve hammadde krizinin otomotiv sektöründe yarattığı kayıp artıyor. Vasıta bulunurluğu anbean azaldığı için markalar yılsonu hedeflerini birbiri ardına bayağı çekerken, ihracat tarafında üstelik zayi artıyor. Bu sene ihracatta iki sefer kötü yönlü revize işleyen sektör, 1.5 milyar dolarlık yeni tıpkı kaybolma öngörüsü daha yaptı. Ana sanayide yaşanan gelişmeler, tedarikçi tarafında bile havale iptallerine illet oluyor.
2021’e ümitli başlayan otomotivciler, karı ayında sunma bir iki 1 milyon 140 bin adetlik dış satım hedefi koymuştu. Yonga krizi nedeniyle nisan ayında bu ölçü 1 milyon 100 bin adede çekilmişti. Yonga sıkıntısının artmasının yanı sıra hammadde tedarikinde ve geri hizmet süreçlerinde yeni krizlerin ortaya çıkması ile otomotivciler temmuz ayında ihracat hedefini baştan revize etti, 1 milyon 20 bin adede çekti. Yıl böylelikle mecmu 30 milyar dolarlık dış satım öngörüsü yapıldı. Ancak eylül kocaoğlan ile birlikte bu hedefe ulaşmanın de haddinden fazla yalınç olmayacağı görüldü. Aysel Yücel’in Dünya’daki haberinde çağ temsilcileri, bağırsak pazarda ve ihracatta yaşanan son gelişmeleri anlattı.
Otomotiv Endüstrisi İhracatçıları Birliği (OİB) Başkanı Baran Çelik, ihracatta kaybın arttığına dikkat çekerek, “Maalesef yonga sorunu derinleşerek bitmeme ediyor. Çip bir tane başına araca kurgu edilen aynı iz değil. Araçlardaki sayısal öğeler, teknolojik aksamlar, sensörler, azrail ve curcunalı sistemleri, motosiklet ekipmanları, ABS, ESP üzere ürünlerde dahi çip kullanılıyor. Dolayısıyla bir nice parçanın tadariğinde iri sıklet yaşanıyor. 30 milyar dolar olan yılsonu hedefimizi tensik etmek istemiyoruz artık. İhracatta kayıpları hafifletmek için herhangi bir firma maksimal efor sarf ediyor. Fakat öngörümüz 1,5 milyar dolar hedefin altında kalacağımız yönünde” açıklamasını yaptı. İhracat öngörüsü yapmanın mahdut olmadığına işaret eden Otomotiv Sanayii Derneği (OSD) Başkanı Haydar Yenigün dahi çip sorunu nedeniyle firmaların kaybının arttığını dile getirerek, “Yıl sonuna kadar geçecek sürede bu ebat henüz netleşecek” dedi.
Geri Hizmet krizi de büyüdü
Hem mikro ortamında hem dahi ev dışında ana sanayide yaşanan gelişmeler, tedarikçilerin işlerini dahi azaltıyor. Vasıta Araçları Hazırlık Sanayicileri Derneği (TAYSAD) Başkanı Albert Saydam, tedarik zincirinde yaşanan krizin derinleşmesi dolayısıyla sektörde havale iptallerinin başladığını dile getirdi. Önümüzdeki dönemde yıpranmamış sipariş iptallerinin kaçınılmaz göründüğüne belen fail Saydam, yaşanan sıkıntıların vakit kaybetmeden yonga sorunundan kaynaklanmadığını, hammadde tedariğinde üstelik büyük gravite yaşadıklarını belirtti. Saydam, şöyle konuştu: “Şu anda çip dolay planda ancak bütün hazırlık zincirinde zincirde yabansı tıpkı durum var. Yonga krizi dolayısıyla üretimler durduğu üzere, bunun üzerine ayrımsız birlikte geri hizmet krizi yaşıyoruz. Hammadde tedbir edemiyoruz. Sadece fiyatların artması değil, parasını verseniz dahi lojistiği sağlayamıyorsunuz. Taşımalık bulunamadığı kabilinden, gemilerin limanlara yanaşma süresi 45 güne büyüklüğünde bundan sonra. Normalde bu süre 5 ila 15 gündü. Icabında sefine namına maliyete katlanarak çekicilik kargoyu tercih ediyoruz amma ne eyvah ki tedarik zincirinde uzanım iyi değil. Sadece tıpkısı tarafta sav olsa idare etmek elan süssüz olurdu. Fakat mesail zincir şeklinde birbirini tetikliyor. Hem Türkiye’birlikte hem dar dışında duruşlar var. Türkiye’nin ihracat yaptığı araçların üretiminde dokunaklı düşüşler var. Cemi bunlar işlerimize zıt yansıyor.”
Ne kadar çevirgeç bulunursa, o kadar satılıyor
İç pazarda kâm faziletli olmasına rağmen miftah bulunurluğu satışları frenliyor. Markalar birbiri ardına yılsonu mir öngörülerini düşürmeye başladı. Aralığa birlikte ısmarlama yazmakta zorlanan firmalar var. Skoda Türkiye Umumi Müdürü Yengi Başar, önceki hafta Kodiaq lansmanında sene sonu hedefl erini 10 bine yakın düşürdüklerini açıklamıştı. Toyota Türkiye ve As CEO’su Uca Haydar Bozkurt da sabık hafta basına verdiği aynı demeçte, “Irade erdemli ama arz tam değil. Miftah olsa 60 bin adetlerin üzerine çıkardık. Ancak son haftalarda yaşanan gelişmelerden periferi bunun altına düşebileceğimizi öngörüyoruz” yorumunu yaptı. Sektörün yılsonu satış hedeflerine müteveccih konuşan Otomotiv Izinli Satıcıları Derneği (OYDER) Başkanı Toygar Sazak, “Hedefl çeri ve satışlar imdi taleple ilgili değil. Bu konu ağız ağıza arzla ait. Hangi büyüklüğünde çevirici bulunursa o büyüklüğünde satabiliyoruz. Bulunacak açacak sayısı yılsonu rakamını belirleyecek. Yıl böylelikle 800-850 bin aralığında satış olacağını durum ediyoruz. Fakat bu misil arza sadık namına değişken” diye niteleyerek konuştu.
Elon Musk’fecir ‘yonga’ açıklaması
Sektör temsilcileri iyi senaryoda 2022’nin başında çip krizinde düzelme bekliyor. Üzücü senaryoda ise krizin 2023’e kadar uzayacağı öngörülüyor. Tesla CEO’su Elon Musk’ın, sabık cuma İtalyan Teknoloji Haftası’nda katıldığı oturumda çip tedariğine yönelik yaptığı açıklama tıpkısı nebze da olsa sektöre düş verdi. Musk, “Bu yıl otomobil endüstrisini altüst eden toptan çip kıtlığının gücük vadede çözülmesini bekliyorum. İnşa halinde olan çok sayıda çip üretim tesisi var. Ati yıla kadar çip hatırlamak için mebzul benzeri kapasiteye topluluk olacağımızı düşünüyorum” dedi. Sair yandan, BENDE’li danışmanlık şirketi AlixPartners’ın serencam tahminine göre çip kıtlığının araba üreticilerine maliyeti 2021’birlikte 210 milyar dolar olacak. Mayıs ayında bu miktar 110 bilyon dolar olarak öngörülmüştü. Fakat çip fabrikalarında müstevli kaynaklı üretimde yaşanan aksamalar ve liman sıkışıklıkları zımnında lojistikte uzayan teslimat süreleri krizi derinleştirdi. Bu birlikte sektörde çip kaynaklı kayıp öngörüsünü az daha iki katına çıkardı.
