İstanbul’da akıbet zamanlarda bildirme çokça konuşulan meselelerin başında göçüm sorunu gelse de, trafikte karşılaşılan benzeri ayrıksı heybetli sav ise motokuryelerin küsurat kaide ihlalleri.
Sabahın önceki saatlerinden şeb yarısına kadar ocak ve iş yerlerine ısmarlama yetiştirmeye müteharrik motokuryeler, gidiş geliş kurallarını hiçe sayarken, rastgele çevrim onlarca kazaya da çağrılık çıkarıyorlar.
Pandemide sayıları güzelce mütezayit motokuryelerin çokları ısmarlama yemlemek için yaya kaldırımı ve arızi yollarını üstelik obstrüksiyon etmeye başladı. Bu durumun genişlik büyük nedeni de “esnaf kurye” adı verilen sistemden kaynaklanıyor.
Motokuryelerin çok az tıpkı kısmı şirketlerde sigortalı olarak çalışıyor. Esnaf motokurye sisteminde ise kurye hizmet vereceği müşareket ile çapraz anlaşılıp hizmet akdi imzalıyor. Ancak e-tecim yahut yeme, içme sektöründe hizmet veren kuryeler için bonus sistemi makbul. Bir kurye hangi büyüklüğünde çok paket taşırsa, o büyüklüğünde çok kazanıyor. artık paket sürmek, artık kural ihlali anlamına geliyor.
‘ESNAF KURYE’ MODELİ
Milliyet gazetesinden Mert İnan’ın haberine bakarak bordrolu öge çalıştırmak istemeyen bazen firmalar ise taşeron şirketlerle anlaşıyor. Taşeron şirketle kurye arasında hizmet akdi yapılıyor ve kurye kendi sigorta primini ödeyerek insan şirketi kurmuş oluyor. Bu sistemde kurye, özlük ön kesinti ve vergisini öderken birlik masrafları birlikte üstlenmiş oluyor. Kişisel firma kuran bazen kuryeler ise sekiz, on kişiden oluşan tıpkı filo kurup taşeronun taşeronluğunu yaparak bakım veriyor.
Ancak bu kaotik durumdan arz çok sürücüler muzdarip. Trafik kurallarının hiçe sayılmasına sebep olan esnaf kurye modeli dolayısıyla birçok kaymakamlık yaşanabiliyor.
Esnaf kurye adı sunulan sistemde, havale sayısı büyüklüğünde prim kayran kuryeler gittikçe yarışırken, trafik keşmekeşine illet oluyorlar.
İSTANBUL’DA 50 BİNDEN ÇOK MOTORLU KURYE VAR
Madalyonun gayrı yüzünde ise adeta dramatik yaşanların durumu evvel ağızdan dinlerken, İstanbul Motosikletli Kuryeler Derneği Başkanı Murat Tomris, megakentte sunu bir iki 50 binden fazla motosikletli kurye olduğunu belirterek, şunları söyledi:
“Bu arkadaşlarımız ağırlıklı aşındırmak ve e-tecim sektöründe hizmet veriyor. E-tecim şirketleri ile eve yemek ve azık servisi fail şirketler mütezayit talep karşısında önüne gelen herkesi işe almaya başladılar. 50 cc ile kaskı olan dizge havale taşımaya başladı. Ancak bu kişilerin birçoğu ne kask takar, ne doğru takım kullanır. Çokları kaldırımdan giderken, birçoğu bile abdestbozan ilkin girmek amacıyla her ihlale imza atar. Fakat ayrımsız de meselenin diğer boyutu var.
Trafikte kuralları hiçe sayan insanlar zerre başı, prim usulü çalıştırılıyor. Doğrusu sav üstelik primle çalıştırılan motokuryelerde görülüyor. Paket yetiştirme süresi 30-40 zaman ile sınırlı tutuluyor ve fakat bu süreyi geçmeyenler bonus kazanıyorlar. Şirketler rehavet almamak için esnaf kurye dediğimiz modele geçti. Kuryeler Bağkurlu olup kendileri galiba bire bir prim karşılığında bakım veren esnaf durumundalar. Esnaf kuryeler günde 12 ile 15 saat çalışıyorlar. Yağmur, kar demeden çalışan bu insanlar haddizatında birer modern köle haline getirildi. Maaş ortalama 10-12 bin lira kazansalar da tekmil masrafları kendilerine ilişkin olan bu kişilerin çetin terbiye ve denetimlerden geçmesi gerekiyor.”
“ZAMANINDA GÖTÜRMEZSEN KAZANAMAZSIN”
Motosikletli Kuryeler Derneği Mustafa Özdemir ise şunları söyledi:
“Vaktiyle firmalar ortada evrak getirip götürürken, şimdi 17 yaşından büyük binlerce kayırıcı paket servis taşıyor. Esnaf kurye modeli insanları anbean yarışmaya kapalı bıraktığı üzere kaide ihlallerine okuntu çıkartıyor. Motosiklet süren birçok bilinçsiz dinç var. 12-15 saat ortada çalıştırılan insanlara ‘Bir Zamanlar götürmezsin kazanamazsın’ dediğinizde canlarını hiçe sayıyorlar.
İşin özü kurye ne kadar paket taşırsa o büyüklüğünde dünyalık kazanıyor. Ekipman ve terbiye eksikliğinin yanı sıra denetimler de mahdut. Maaşlı ortaklık personeli kendisine çalışanlar 4-5 bin liralık, esnaf kuryeler ise 10-12 bin teklik kazanırlar ama birlik masrafları kendilerine aittir. Gerçekte masrafları çıktığınızda ellerine küsurat 5-6 bin liradır. Üstelik 13-14 saat çalışmanın karşılığıdır bu cirim. Sakat sistem olsa, trafik eksiklik ve kazalarından kuryelerin mecbur olduğu şirkette mesul olacaktı fakat şu dakika bilcümle ağırlık kuryelerde.”
6 bin liralık maaşla motokurye bulamıyorlar
Afganistan’da bildirişim bakanıydı, Almanya’dahi kurye oldu!
1 milyon kuryenin yüzdelik 90’ı kayıt dışı
