Saklı Yazı varlıklar herhangi bir güzeşte dönme gündemdeki yoğunluğunu artırıyor. Ve umum dünyada olduğu kadar Türkiye’bile de konuya ait hukuki hazırlıklar sürüyor. Olur, bu noktada neler yapılmalı, bittabi yapılmalı?  LAN (Ernst & Young) Müşareket Ortağı Abdulkadir Kahraman, “Saklı Yazı varlık ekosistemi nasıl düzenlenmeli?” sorusunu ele alıyor. İşte o kuruntu…

“Saklı Yazı varlıklara olan bağ tam dünyada herhangi bir güzeşte periyot artmaya bitmeme ediyor. Saklı Yazı yaratıklar alanında, borsalar, gelgel-satımlar, madenciler ve çakılı para ihraç edenlerden oluşan devasa aynı ekosistem gelişiyor. Bu ilgiyle birlikte, saklı yazı varlıklara ait kanallar büyüdükçe ortaya çıkabilecek bakir riskler konusundaki duyarlılık ve çekinceler da elan çok gündeme geliyor. Bu konuyla ilişkin olarak akıbet zamanlarda yetke konumunda olan arsıulusal kuruluşların konuyla ait yaptıkları mütenevvi uyarılar de özen çekiyor.

Arsıulusal Dünyalık Fonu IMF’e göre kripto varlıkların bütün etraf değeri 2021 yılı başından beri on itmam artarak Eylül 2021 itibariyle 2 trilyon ESIR dolarını aştı. Nedeniyle “kriptozasyon” kavramının bundan sonra küresel benzeri temel haline geldiğini rahatlıkla söyleyebiliriz. Tamlık da bundan muhit OECD, IMF kabilinden milel üstü organizasyonlar, bu konudaki düzenlemelerin iş birliği süresince yapılmasının önemini vurguluyor.

Kripto paraların talih haftası

IMF vasıtasıyla yayımlanan Teşrinievvel 2021 tarihli Finansal İstikrar Raporu bunlara çabucak yeknesak. IMF Finansal İstikrar Raporu, üç sene öncesine yani Ilk Teşrin 2018’e bakarak saklı yazı varlıkların küresel finansal abra amacıyla kocaman tıpkı risk oluşturmadığını hatırlatıyor fakat kripto varlıklara ilişik kanalların 2018’den itibaren ciddi oranlarda büyüdüğü ve yeni riziko kaynakları oluşmaya başladığına özen çekiliyor. Raporda, serencam dönemde bu varlıkların etraf değerinin çok aşkın yetik ve anadan görme huzur sınıflarıyla (KÖLE tahvilleri üzere) kıyaslanabilir büyüklüklere erişmiş olması de bunun bir nedeni yerine gösteriliyor.

OECD’nin 2020 yılındaki 50 ülkeyi kapsayan “Saklı Yazı Paraların Vergilendirilmesi: Rüşvet Yaklaşımı ve Gelişen Alacak Siyasa Sorunlarına Göz” raporu, kripto huzur vergilemesi konusunun diğer ülkelerde da güçlük içerdiği vurgulanıyor. Raporda, kripto varlıkların vergileme zorluklarının başında, “gelirin elde edilmesi, para unsuru olup olmadıkları, alacak zayi ve kaçağının tespiti, finansal suçlarla savaşım ve spontane bilgi değişiminin kripto paraları kapsamaması zımnında bu yaratıklar ve bunlara dair işlemlerin raporlamasının geldiği vurgulanıyor.

Bu alanda düzenlemeler boşaltmak hem ekosistemi müzaheret etmek hem birlikte çıkabilecek riskleri gidermek için ülkemizde ve dünyada sürdürülen tedbir çalışmalarına alay malay göz atalım:

Ki Kardashian’ın paylaştığı saklı yazı dünyalık çöktü, periferi karıştı

TÜRKİYE’NİN “KRİPTO VARLIK TEKLİF TASLAĞI”

2021’mağara hele akıbet günlerinde basına yansıyan açıklamalardan Türkiye’nin kripto varlıklarla ilgilendiren düzenlemelerin Ev 2022 itibariyle gerçekleştirileceği anlaşılıyor. Bu çerçevede, gâh teklif taslakları ortaya artık ve bunlar incelendiğinde kripto varlık düzenlemelerinin 6362 sayılı Anamal Piyasası Kanunu’na (“SPK”) eklemelerle yapılacağı görülüyor. Öneri taslağında SPK’nun 3’üncü maddesindeki tanımlara, “cüzdan, kripto dirlik, kirpto erinç alışveriş platformu, kripto yaşayış hizmet sağlayan ve saklı yazı huzur hıfız hizmeti” tanımları ekleniyor.

Antrparantez kripto yaratıklar ile ilişik Kanuna eklenen maddelerle “Saklı Yazı sağlık alışveriş platformları”, “Kripto sağlık hizmet sağlayıcılarının usulsüz işlemlerinde uygulanacak tedbirler”, “İzinsiz saklı yazı huzur bakım sağlayıcılığı faaliyeti”, “Zimmet”, “Kripto varlıklara ait ferdî ağırbaşlılık” ve “Saklı Yazı varlıklara hususi sormaca usulleri” üzere imdi “kripto erinç gelgel-satış platformları” ile ait şartlar ve kötüye kullanmaya ilişkin düzenlemeler yapılıyor.

Kazakistan Bitcoin ‘cenneti’ parıltısını kaybediyor tür

YANSIZ, SÖNÜK BİR DÜZENLEME OLMALI

Saklı Yazı varlıklarla ilgili vergilendirme üstüne Türkiye’da de vergi kanunlarında tensikat yapılması gerekiyor. Bu noktada, vergilemede bildirme kebir unsur kanunilik olmakla alay malay, vergilemenin müsavat ve adalet ilkelerine birlikte uygun olması esas benzeri hukuk normudur. Kanunlarla sağlanan kâh istisnalarla “verginin yansızlığı”nın (“nötr”) ortadan kalkmaması, vergilemenin ayrıcalı kuzuluk gelmemesi üzere vergilemede tarafsızlık (ruhsuz olması) ehemmiyet sunma ediyor.

Öncelikle kripto varlıkların niteliği net ayrımsız şekilde tanımlandıktan sonra bu varlıklara dair işler; “madencilik”, “hava-satım” ve “aracılık” üzere neşelilik bazında ele alınarak düzenleme yapılmalıdır. Örneğin, SUTAŞ ülkelerinde kripto varlıkların KDV’den derogasyon olması, Türkiye’nin ise benzer ihraçları KDV’ne tabi terviç politikası benimsemesi Türkiye’deki ihraçların SUTAŞ ülkelerine kaybedilmesine hastalık olacaktır.

Bu nedenle, Türkiye’üstelik yapılacak dolaysız (gelir üzerinden alınan vergiler) veya bilvasıta (harcama üzerinden alınan rüsum) alacak düzenlemelerinin sair ülke düzenlemeleri ile koşut olması sağlanarak “verginin yansızlığı” sağlanmalıdır. aksi takdirde, Türkiye’deki işlemlerin yurtdışına kayması ve Türkiye’üstelik mevcut ekosistemin çok şişman zarar görmesi söz konusu olacak; Türkiye’nin mali suçlarla savaşım gücü zayıflayabilecektir.

Singapur, saklı yazı şirketlerinden hizmetlerini halka tanıtmamalarını istedi

KRİPTO VARLIKLARIN DÜZENLENMESİNDE DÜNYADAN ÖRNEKLER

Saklı Yazı varlıklarla ilgili düzenlemelerin yapılması kül dünyada gündemde. Bu konuda halihazırda bir nice ülkede düzenci çalışmalar yürütülüyor. Avangart nitelikteki bu çalışmalardan bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz:

Avrupa Birliği tarafında KEZ Konseyi, 24 Son Teşrin 2021 itibariyle “dijital finans paketi” ile “Saklı Yazı Hayat Piyasalarına İlişkin Düzenleme” (Markets mağara Crypto Assets, “MiCA”) ve “Dijital Ruh Metanet Kanunu” (Digital Operational Resilience Act, “DORA”) kendisine adlandırılan iki teklifi kabul etti.

SUTAŞ MiCA teklifi ile kripto varlıklarla ilgilendiren hizmetlerin gerçekleştirilmesi ve sunulmasına ilgilendiren söve rekzetmek vasıtasıyla, teceddüt ve adaletli rekabetin desteklenmesi amaçlanıyor. Antrparantez, saklı yazı yaşayış piyasalarında encam düzeyde tüketici ve yatırımcı koruması ile piyasa bütünlüğünü sağlamanın yanı sıra; kripto varlıkların ve finansal piyasalarda sarhoş defter teknolojisine dayalı çözümlerle rahat ayrımsız kullanımdan kaynaklanabilecek finansal muvazene ve mal politikası risklerine cebin ilaç almayı hedefliyor.

Bitcoin fiyatında 43 bin dolar tedirginliği

MiCA antrparantez saklı yazı varlıkları “yaşayış referanslı jeton” ve “e-dünyalık jetonu” yerine tanımlıyor. Ayrıca, e-para jetonlarının DENIZ’birlikte bölüt yer edilebileceğini yahut sadece ihraççının tıpkı kredi kuruluşu yahut bire bir “elektronik mülk kuruluşu” namına mezun olması durumunda ayrımsız kripto sağlık kurum-satış platformunda muamele görmesine cevaz verileceğini ve izinli mercilere “izahname” sunması gereğini düzenliyor. 

DORA teklifiyle ise finansal hizmetlerde devam fail dijitalleşme doğrultusunda finansal çağ kuruluşlarının sayısal hareketlilik dayanıklılığını güçlendirmeyi hedefliyor. Hele DORA, hikmet ve iletişim teknolojisi (BİT) ile ilişkin risklerin ekti ve sağlam şekilde düzenlenmesini içeriyor. Bu söve, finansal kuruluşların sayısal riziko yönetimini derinleştirecek ve BİT riziko yönetimi uygulamalarını geliştirecek ve düzene sokacak kapsamlı tıpkı test oluşturacak. DORA’nın gayesi, siber saldırıları menetmek ve hafifletmek için tüm işletmelerin bilgelik ve bildirişim teknolojileri ile ilişkin gelişigüzel nev arıza ve tehdide dayanabilmelerini sağlayacak dijital hayatiyet direnci üstüne düzenleyici benzeri söve yapmak şeklinde açıklanıyor.

Tether işlemlerde TL rekoru

DÜZENLEME 360 MERTEBE BAKIŞ AÇISIYLA YAPILMALI

Tam dünyada çevre değerleri ve işlem hacmi vahim boyutlarda mütezayit bir huzur türü ile ilgilendiren düzenlemenin AKARSU örneğinde olduğu kadar elan kapsamlı olması hem “Türkiye’üstelik oluşan ve küresel ile bütünleşmiş” ekosistemin korunması hem birlikte İstanbul Finans Merkezi (“İFM”) projesine katacağı ivme zımnında önem yer ediyor. Yapılacak düzenleme aceleye getirilmemeli, eksiksiz paydaşları ortamında düz üç yüz altmış derecelik benzeri bakış açısıyla hazırlanıp yasalaştırılmalıdır. Emsal atfetmek icabında, saklı yazı dirlik ihracında ihraççılar ve ihraççıların nitelikleri, Non-Fungible Token (“NFT”) kapsamda olup olmadığı Kanun ile belirlenmelidir. aksi takdirde, platformlarda muamele görecek saklı yazı varlıkların belirlenmesi karışma kalkışmak amacıyla düzenleyici Kurula verilecek izin ile sorunları halletmek yerel ve yabancı yatırımcıya cesaret vermede dar kalabilecektir.