Esenlik Bakanlığınca hayata geçirilen uygulama ile içe yöneliklik, down sendromu ve zihnî aksiyon geriliği üzere sorunu olan şahıslar, ivedi servis ihtiyaçlarını, mehabet hastaneleri müstacel servisleri süresince kurulan “Kilitsiz Küreksiz Müstacel Servis” biriminden alacak.

AA muhabirinin Nezaret yetkililerinden edindiği bilgiye bakarak, hususi gereksinimli bireylerin ivedi servis ihtiyaçlarının henüz kalifiye karşılanması üzere dünyada çokça beş altı örneği mevcut kullanılmamış aplikasyon başlatıldı.

Esenlik Bakanlığınca, bu grupta saha kayran, hususi bakım ihtiyacı olan kişilerin acil servis hizmetlerinden faydalanmasına yönelik yeni uygulamalar hayata geçirilecek.

“Ego özelim” mukayyet ibik kartı verilecek

Bu doğrultuda özel hizmet ihtiyacı mevcut bireylerin, özellikle acil servis hizmetlerinde farklı benzeri yaklaşıma gerekseme duyduğunu göz önünde bulunduran Afiyet Bakanlığı, bu kişilere henüz erdemli kalitede, hastalara yormadan ve bekletmeden müdahale edilebilmesine olanak ulaşmak için harekete geçti.

Keyif Hizmetleri Genel Müdürlüğü Otizm, Zihinsel Özel Gereksinimler ve Kıymetli Emraz Dairesi Başkanlığı koordinatörlüğünde, Amme Hastaneleri Umumi Müdürlüğü ve Ivedi Esenlik Hizmetleri Umumi Müdürlüğünün katkılarıyla otizm, down sendromu ve zihnî hareket geriliği kabilinden sorunu olan özel gereksinimli hastaların ambulanstan acil servisteki tedavisinin sona ermesine büyüklüğünde güzeşte süreçte ayrı bir yaklaşımla ele alınmasına olanak tanıyacak “Belirgin Müstacel Servisler” projesi başlatıldı.

Hizmetin yapılacağı tayyareci hastanelerde ivedili servislere başvuran bu gruptaki hastalara, pusat işlemleri sırasında memur aracılığıyla hastanın durumunu ortaya koyan ve bu hizmetten yararlanmasını sağlayan “Ego özelim” yazılmış bucak kartı verilecek ve tutkun bu kartla umum sağlık personeline tanıtılacak.

“İlk etapta 30 ilde pilot hastanelerde aplikasyon yapılacak”

Hastalar başvurudan itibaren, ivedi servisten bakım almaya mevrut sair kişilerden zait adına ayrıştırılacak ve taburcu edilmesine kadar bilcümle süreçte hastaya eşlik edilecek.

Ivedili servis içindeki hizmetler bu eşhas amacıyla özel namına oluşturulan asude tıpkı ortamda verilecek. Bu marazlı grubuna yaklaşım üstüne terbiye almış personel eliyle, acil keyif işlemlerinin çabukça ve okunabilen yapılması sağlanacak.

İlk uçucu icraat, Muğla, Erzurum, Samsun ve Kayseri’de belirlenen hastanelerde başlatıldı.

Bu proje kapsamında, 2023 yılı evvel aylarında personel eğitimleri tamamlanacak ve geçmiş etapta 30 ilde uçucu hastanelerde uygulama yapılacak.

Eğitimlerle sağlık personelinin farkındalığı artırılacak

Yaklaşık 3 yıldır enfrastrüktür çalışmaları sürdürülen proje kapsamında, Vekâlet ait birimleri dışında ivedili tababet uzmanları, çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanları, bala ve ergen can kuşu sağlığı ve hastalıkları, kâhil can kuşu sağlığı ve hastalıkları uzmanları ve sivil cemiyet kuruluşları temsilcilerinin de vadi aldığı 23 yabanlık aynı komite eliyle “Ivedi Servis Hizmeti Çalışanlarına Yönelik Krize Engelleme Eğitimi” programı hazırlandı. Çevrim içi yapılacak eğitimler 2023 yılı içerisinde başlatılacak. Eğitimlerin arkası sıra proje pilot illere yaygınlaştırılacak.

Tayyareci uygulama Muğla’dahi haziran ayında başladı

“Münhal Müstacel Servisler” projesi Muğla’dahi haziran ayında başlatıldı. Muğla Yetişek ve Araştırma Hastanesi ile kentte pilot olarak belirlenen Fethiye, Marmaris ve Milas mehabet hastanelerinde sunulan bakım hem hastanın bakım kalitesini hem dahi yakınlarının ve hekimlerin memnuniyetini arttırdı.

Nörogelişimsel Aciller Türkiye Koordinatörü ve Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Tababet Fakültesi Evgin Tababet Anabilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Ethem Acara, AA muhabirine, “nörogelişimsel aciller” yerine adlandırılan hastalanmış grubunun, otizm, ilgi eksikliği, hiperaktivite bozukluğu, down sendromu ve kognitif geriliği olan hastalardan oluştuğunu, bunların de aslında toplumda kesif görüldüğünü söyledi.

Normalde bu hastaların özlük çevrelerinde ve evlerinde uyumlu şekilde çalıştıklarına, seçme stresle karşılaştıklarında bununla ayrımsız şekilde kelle edebildiklerine dikkati çekici Çevik, evgin servise geldiklerinde ise daha eski deneyimleri, göstergeç sesi, kalabalık kadar onları etkileyecek değişik ajitasyonlar yaşayabildiklerini dile getirdi.

Çevik, normal bir çocuğun üstelik ivedili serviste yeterince ajite olduğunu, özel gereksinimli olanların ise bu stresle çıban ika kabiliyetlerinin ortadan kalktığını tabir etti.

“30 hatim elan fazla müstacel servise geliyorlar”

Bu hastaların normalde birlikte ivedi servise çokça sık geldiğine işaret eden Acara, şöyle devam etti:

“Nörogelişimsel bozukluğu olan evet de özel gereksinimli kollar, alışılagelen çocuklara kıyasla 30 bitirme elan fazla evgin servise geliyor ve çok elan aşkın düşmek zorunda kalıyor. Literatüre baktığımız devir esasen bu hastalar kısaca 6 saat acil serviste kalıyor ve geçmiş muayenesi amacıyla hekimin ulaşması 2 saat gibi bir müddet alabiliyor. Derbent ağrısı üzere mevrut bala, değişik ajitasyonlarla yüz yüze kalabiliyor, tedavisini kül tamamlayamayabiliyor. 4 hastadan biri yeniden acile gezmek yerinde kalıyor. Seçme başvuran 5 hastadan biri birlikte hastanede çıkmak zorunda kalıyor.”

Enerjik, Afiyet Bakanlığının bu noktada ara sıra girişimlerde bulunduğunu, değişik üniversitelerden kendisinin da ortamında bulunduğu bir malumat müesses oluşturulduğunu vurguladı.

Özel gereksinimli çocukların müstacel serviste hangi kabilinden teessürat yaşadığı, bu sıkıntıların çözümü açısından neler fora etmek gerektiği kadar konuların tartışıldığı çeşitli çalıştaylar yapıldığını anlatan Enerjik, bunların sonucunda Muğla’nın pilot mülk seçildiğini aktardı.

Enerjik, kendisinin koordinatör namına atandığını belirterek, “Biz dahi memleket içerisinde tayyareci hastaneler tayin ettik. Bu hastanelerde neler yapılabileceğini belirledik ve haziran kocaoğlan bakımından birlikte çalışmamıza başladık.” dedi.

“Teşekkürname mektupları aldık”

Hazirandan bu yana kentte bu hizmetin verildiği bilgisini paylaşan Acara, “Şu anne büyüklüğünde 150 hastamız uygulamadan yararlandı. Bu hastalarımızdan hem CİMER üzerinden hem üstelik ferdî yerine teşekkür mektupları aldık. Çeşitli teşekkürname videolarıyla bize dönüşler oldu. Elden züğürt ve yakınları değil hekimler dahi bu noktada memnuniyetlerini bildirdiler.” diyerek konuştu.

Acara, aplikasyon ile hastanede yaşanan değişimleri şu sözlerle anlattı:

“Ambulans ile geldiyse ambulansta çocuğa kıyı kartı takılıyor. Çocuğun oyuncaklarını yanına alması sağlanıyor. Çocuğu kışkırtılmış etmemek amacıyla ambulans sirenleri çalınmıyor. Hastayı doğrudan teskere ile tedavi olacağı alana alıyoruz. Ancak pestil kendi aracıyla geldiyse triyajın kalabalığına on paralık sokmadan annesi ‘benim çocuğumun özel gereksinimi var’ dediği andan itibaren bir güvenlik görevlisi yardımıyla aracısız kendisi için ayırdığımız odaya getirilmesini sağlıyoruz.

Daha sonradan ise çok fazla sağlık çalışanıyla muhatap olmasın diyerek o dakika yer kıdemli olan hemşiremiz gelip çocuğun şikayetini alıyor. Işığa ve sese karşı hassasiyeti var mı, göğüslük fobisi var mı, neleri seviyor, nelerle bayındır ediyor kabilinden hastanın yanına yaklaştığımızda araştırı için bize faydası olacak bilgileri öğrenip o dönme acil servisin bildirme kıdemli doktoruna bilgelik veriliyor. Çocuksa çocuk uzmanına, erişkinse erişkin müstacel tıp uzmanına bilgi vererek çocuğun araştırma edilmesi sağlanıyor. Tığ da yürek girdiğimizde elhak çocukla ait birçok bilgiye topluluk olduğumuz amacıyla sondaj sürecini daha şen atlatabiliyoruz. Pestil daha şen tedavisini alabiliyor. Bu aplikasyon haddinden fazla muvaffakiyetli oldu.”