ORTADOĞU | SURİYE ULUSLARARASI ÇAĞRI Suriye’nin bankacılık sektörü son yirmi yıl içinde dayanılmaz bir atak yaptı fakat ağırlık halen adi evcil bankalarda. Zaman ise hükümet ekonomiyi şaha çekmek amacıyla büyük global isimlerin arayışı ortamında. EDIP Brian Caplen Suriye son yirmi yıldır, hele dahi bankacılık sektöründe, ekonomisini tartılı aynı şekilde liberalleştiriyor. Ekonominin heybet mülkiyetindeki şeş bankanın hegemonyasında olduğu günler geride kaldı ve bankacılık arenasında imdi dizginler hususi bankaların elinde. Zaman hükümet, büyük bire bir arsıulusal bankayı öz topraklarına gelmesi için cezbetmeyi beklenti etmekte ve ekonomiyi eskimemiş ayrımsız süt kuzusu makul tutuşturmak üzere, yabancı mülkiyeti ile resülmal zorunluluklarının limitlerini arttırmayı hedeflemekte. Suriye Kalıp Bankası (CBS) Başkanı Adib Mayaleh, geçen ay İstanbul’de gerçekleştirilen IMF/Dünya Bankası toplantısında verdiği ayrımsız röportajda, “Suriye eskiden Sovyetler tarzı heybet kontrolünde aynı egemenlik-kumanda ekonomisine sahipti. Fakat Suriye ekonomisi yirmi sene önceden dışa açılmaya başladı. Daha elden beş yıl geçmiş bankacılık sektöründe vakit kaybetmeden heybet bankaları vardı. 2005 yılından başlayarak yabancı yatırımcılara yüzde 49’luk hisse sahibi olma hakkı veren hususi bankacılık dönemine geçtik” diyor. Zaman gelinen noktada ise bankaların üç almanak bire bir geçiş döneminde uzlaşma sağlamalarını şart koşacak şekilde bu oranın yüzdelik 60 seviyesine ve minimum anamal gereksiniminin dahi kâin olanın iki katına yani 200 milyon dolara çıkarılması kararlaştırılmış durumda. NAZIK İYİDİR Şu an itibariyle ecnebi sermayeli bankaların çoğu Bahreyn, Kuveyt, Ürdün ve Lübnan gibi lehçe ortaklara sahipler. Mayaleh, “Esasen biz şişman sermayelere eş uluslararası bankaları yok etmek istiyoruz” diyor ve ekliyor: “Mevcut şartlara göre ekonomimizi istediğimiz kabil kalkındıramayız. Öz bankalarımızın ölçeği epey banal ve ekonomimizi ayağa çalmak üzere arsıulusal iri bankaların desteğine ihtiyacımız var.” SURİYE EKONOMİSİNİ TÜM İSTEDİĞİMİZ GİBİ KALKINDIRAMIYORUZ. BANKALARIMIZ HADDINDEN FAZLA BERIBENZER VE EKONOMİMİZİ YEDIRMEK İÇİN ŞIŞMAN ÇAPLI ULUSLARARASI BANKALARA İHTİYACIMIZ VAR. Adib Mayaleh Yapılan onca reforma karşın cesamet mülkiyetindeki bankaların ülkedeki tam varlıkların yüzde 80’inden fazlasına ve toplam mevduatın yüzde 75’ine eş olduğu bu ekonomide böylesi bir adımın hususi bankacılığın gelişmesine devasa aynı katkısı olacağına tek kuruntu yok. Mayaleh, Şarki Avrupa ekonomilerinde devlet kontrolünde denenen ve tartışmalı “nazik patlama” uygulamasına almaşık olarak, Suriye’üstelik kademeli ayrımsız liberalleşmenin taraftarı. IMF’nin aşamalı reformlar üstüne yaptığı serencam yorumuna atıfta bulunarak, “Bu doğrusu IMF’nin sunu yıpranmamış önerisi. Bu konuda bana katıldıkları üzere şahsen haddinden fazla mutluyum” diyor. Gerçekte o birlikte işgücü sorunlarının ve devasa yeniden yapılandırma gereksinimlerinin olduğu diğer sektörlere kıyasla, Suriye’dahi bankacılık sektöründe reformlar yapmanın bağıntılı kendisine elan olağan gerçekleştirilebileceği fikrine katılıyor. Çünkü Suriye’birlikte hususi bankacılık oluşumu akıbet basamak “kullanılmamış” (hususi bankalar 1963 yılında yasaklanmıştı) ve sıfırdan kurulabilir. Ürem oranları ile döviz kurları üstelik liberalleştirilmiş durumda. 2005-2010 arası dönemi kapsayan 5 yıllık kalkınma planında yeryüzü önemli iki uğur adına, “parasal sektörün genişletilmesi ve CBS’nin birlik bağımsızlığının sağlanması” ile “söylenegelmiş kıymetler piyasasının devreye sokulması ve bankacılık ile finans sektörünün geliştirilmesi” bulunuyor. Şam Pay Senetleri Borsası, ağırlıklı adına vezneci hisselerinin prosedür görmesiyle güzeşte mart ayında faaliyete geçti. BASİT BİR YAPI Suriye Merkez Bankası Başkanı Mayaleh, 2005 yılında repo oranlarıyla ilgili tamlik dört sayfalık aynı mevzuat olduğunu fakat bugün elden dört satıra indirgendiğini söylüyor. Suriye’da bir zamanlar 17 ayrımlı döviz sıska kullanılırdı ama bugün yegâne bir döviz arık muteber ve devlet içine ve dışına mal aktarmak artık haddinden fazla elan bayağı. CBS vasıtasıyla yayınlanan ve 2005’den 2009’un ikinci çeyreğine kadar olan dönemi kapsayan “Parasal Politikalarda Dört Almanak Düzelti” antetli bire bir siyasa beyanında şöyle deniliyor: “CBS, akçasal politika reformları anlamında az çok uzun tıpkı kere katetti. Bilhassa döviz arık sistemi ve döviz zayıf politikası açısından bu tashih sürecinde Suriye’nin siyasal istikrarından bir manivela namına faydalanarak hem parasal hem dahi bankacılık sektörlerinin gelişiminde dönüm noktası sayılabilecek adımlar attı.” Ekonomi açısından suratsız ayrımsız gelişme ise bu ülkenin 2006 yılında açık benzeri petrol ithalatçısı olmasıydı. Toplam almanak çıktının 1996’daki 590 bin varilden bugün 385 bin varile düşmesiyle, maada temiz milli hasıla içindeki petrol gelirlerinin payı yüzde 17’den yüzde 4’e inik durumda. Suriye’de ekincilik birlikte makro tıpkısı kesim fakat Başkan Mayaleh’in de ifade ettiği amacıyla bu büyük ölçüde hava koşullarına merbut. Turizm ise bilakis onun kelimeleriyle “Suriye’nin tarihi zenginliğini almak talip ziyaretçiler yardımıyla alışılmadık tıpkısı yer yağı kuyusu” reşit durumda. “Suriye’üstelik dünyanın tarihini görebilirsiniz, yabansı zengin hazinelerimiz var” diyor. Dow Jones bilgi kanalının raporlarına bakarak Suriye, enfrastrüktür ve erke projeleri üzere uluslararası piyasalardan itimat bulma planları yapıyor. Bu rapora bakarak, Avrupa Yatırım Bankası’nın oluşturduğu konsorsiyumdan 2 bilyon dolar tutarında tıpkısı borçlanmaya gidilecek.