Kahramanmaraş merkezli 2 depremin ardından İstanbul Bakırköy Cumhuriyet Altını Başsavcılığı, yer sarsıntısı bölgesinde çöken binalarda tetkik açmak için Tekirdağ Cumhuriyet Altını Başsavcılığı’ndan eksper grup istedi. Talep konusunda Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Hastalıklı Mühendislik Fakültesi İnşaat Bölümü’nden akademisyen yapım mühendisi Dr. Ahmet Bal’ın de aralarında olduğu mimar, inşaat ve jeoloji mühendislerinden oluşan 10 nefis astronomi, Adıyaman’a gitti. Akademisyenler, çöken binalarda tetkik yapıp numuneler aldı, hazırladıkları raporu da Bakırköy Cumhuriyet Altını Başsavcılığı ile Mekân, Kentçilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na sundu.

“YAPI STOKU MAALESEF ÇOKÇA ESKİ”

Dr. Ahmet Bal, görevlendirildikleri Adıyaman hat ve ilçelerinde 8 çağ boyunca binaların enkazını incelediklerini söyledi. Yapıların katabolizma sebebini tespite çalıştıklarını belirten Bal, Adıyaman’da 1500’e mümasil yavaş göçük bulunduğunu, kendilerinin 200 binayı inceleyip, kanıtları ve ilmî verileri topladıklarını kaydederek, “Yer önemlisi esasen şöyle, ayıp, yapı stokumuz maatteessüf çokça eski. İncelediğimiz yapıların yüzdelik 95’i, 1998’in öncesinde işlenmiş. Bağımlı kim bunlar yönetmeliğin gereklerine sahip değildi. Söz Gelişi beton malzemeyle ilişkin, alelhusus yapısal tasarımla ilgilendiren özellikleri, bunlar kem olduğu üzere katabolizma bu büyüklüğünde ağır oldu. Söz Gelişi bölgede TOKİ’nin yaptığı binalarda, bazılarında açıklık üstelik yoktu ama bu 1998 öncesindeki yapılan yapılar maalesef bu kadar balaban yıkımın yaşanmasına sefer açtı” dedi.

“DÜŞEYDE ÜSTELIK SALINIM YAŞAMIŞLARDI”

“Biz gök bilimi namına esasen gitmeden geçmiş AFAD ile birlikte bölgedeki istasyonları, ivme anahtar istasyonlarını değerlendirdik ve ivmeleri elde ettik” diye niteleyerek sözlerine devam fail Bal, “Bağımlı bu ivmeler depremin büyüklüğü açısından çokça önemliydi, depremin büyüklüğü açısından ve bu binalara etkisinde şunu gördük. Beklenenin az daha 3 merhametsizce kadar binalara kuvvetler gelmişti ve üste bizim Türkiye’deki kırık hatlarında haddinden fazla geniş görünmez amma şakuli ivmeler dahi vardı. Yani yapılarımız elden doğu, batı, yıldız, cenup istikametinde değil. Tıpkı zamanda düşeyde üstelik salınım yaşamışlardı. Bunun iri olmasının sunu majör sebebi, iki nöbet art arda meydana gelmesi ve tabi bu beklenenin çokça üzerinde ivmeler kaydıydı. Tığ bili heyeti namına öncelikle bu ivme kayıtlarını ve yapılara mevrut kuvvetlere hesapladık” ifadelerine düzlük verdi.

“BALABAN TAŞLAR DEMİRLE BETONUN ARASINDAKİ ADERANSI ENGELLEDİ”

Dr. Ahmet Bal, inceledikleri binalarda bilinenin aksine bahir kumu olmadığını belirterek, “Binaları yıkan amil bizim agre dediğimiz beton içerisindeki taşlar. Bunların galiba boyutta olması geçişsiz. Donatı aralığını yani 2 santimetreyi geçmemesi lazım. Bizim gördüğümüz 7-8, 10 santim çapında elenmeden derkenar agregalar vardı. Bu agrelar betonarmenin bildirme asıl ilkesi, betonla çeliğin benzeri aderansıdır. Taş nazik olunca aderans sağlanmıyor ve maalesef beton vazifesini gerçekleştirmiyor. Bunun şanlı bire bir sebebi da yapıların şappadak göçmesine nöbet açıyor. Yani kolon boyutunda vesaire bir ayıp olsa belki ayrımlı tıpkısı muhaceret mekanizması tamam amma burada elenmeden makbul, bilinçli kullanılmayan büyük ahcar demirle betonun arasındaki aderansa engellediğinden yapıların birdenbire bir şekilde göçmesine defa açmıştır” diye konuştu.

“HAZIR BETON ÇOK DAMARI BOZUK”

Binaların çökmesine, mıcırların elenmeden kullanılmasının bile illet olduğunu belirten Bal, “Normalde bu mıcırların belli bir boyutu geçmemesi gerekiyor. Betonun beton kendisine karma özelliğini gösterebilmesi amacıyla bunun muayyen bire bir boyutu agrega çapı dediğimiz bu çapın teçhizat boyutunu aşmaması gerekiyor. Bu dahi bağımlı yapının kesmeden yağlık apansız tıpkısı şekilde göçmesine öğün açıyor. Öncelikle bağımlı yapılar haddinden fazla bozuk olduğu amacıyla, o devir dahi hazır beton kullanımı birlikte çok ferah değil. Bizim bölgede gördüğümüz şeylerden ayrımsız tanesi dahi hazır betonun haddinden fazla mecbur kullanımı. Zira yapıların bütünü eski kâffesi 90, yani hor fevk tüm 1998 öncesi yapılar ve bu 98 yönetmenin öncesinde birlikte amade beton kullanımı bu kadar gen değildi. Maalesef elenmeden de bu agregaların kullanılması bence bildirme şişman sebeplerden biri” dedi.

“BİLGİSAYARLARDA ANALİZİNİ YAPACAĞIZ”

Adıyaman’daki çalışmaları devletin, savcıların desteklediğini bile vurgulayan Ahmet Bal, “Bizim lüzumlu kanıtları toplamamıza imkan tanıdılar ve bu konuda kabil olduğu kadar ellerinden hangi geldiyse özveren tıpkı şekilde bizim işimizi kolaylaştırdılar. Biz bile bunları tekrar laboratuvarlarımızda inceleyeceğiz, bilgisayarlarda analizlerini yapacağız” diye niteleyerek konuştu.