BETAM (Bahçeşehir Üniversitesi Soylu Erki ve Toplumsal Tetkikat Merkezi), sahih olarak kişi başı iletişim harcamalarının değişik pek çok gider kaleminin (besin, iblağ vb.) artışının gerisinde kaldığını bildirdi.

BETAM’ın Türkiye’da Bilgelik İletişim Harcamaları ve Dijitalleşme Raporunda şöyle denildi:

“Bilgelik bildirişim teknolojileri ülkelerin büyüme ve kalkınma serüveninde periyot geçtikçe elan mehabetli benzeri düzlük tutmaktadır. Bu teknolojilerin toplumları dönüştürebilmesi amacıyla erişilebilir ve kullanılabilir olması gerekir. Erişilebilirlik hanehalklarının harcamaları içerisinde bu teknolojilere müteveccih harcamaların akıllıcasına bir vadi kaplaması adına tabir edilebilecekken, yararlanma ise bu teknolojilerin elbet ve hangi yaygınlıkta kullanıldığı ile ilişkilendirilebilir. Bu kapsamda, bu çalışmada hem vukuf bildirişim teknolojilerine dair Türkiye’deki hanehalklarının gider analizini yaptık hem birlikte Türkiye toplumunun bu teknolojileri kullanarak dijitalleşmede geldiği seviyeyi ölçmeye çalıştık.

Çalışmanın geçmiş bölümünde Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) Hanehalkı Bütçe Anketi (HBA) verilerini kullanarak, hanehalklarının iletişim harcamalarının yıllar içindeki değişimini inceledik. İletişim harcamalarının hem ciddi (enflasyondan arındırılmış) kendisine zahir tıpkısı tempo izlediğini hem üstelik diğer gider gruplarına göre payının lacerem değiştiğini veriye dair ayrımsız şekilde gösterdik. Bu durumu, bildirişim hizmetleri veren Türkiye’deki sabit ve cümbüşlü operatörlerin sürdürümcü başına elde ettikleri gelir ile dahi kıyasladık.

Karşılaştığımız sonuçlar, çın olarak gönül başı bildirişim harcamalarının sair kip haddinden fazla gider kaleminin (gıda, iblağ vb.) artışının gerisinde kaldığını göstermektedir. İletişim harcamalarının bütün harcamalar içindeki payına baktığımızda ise ahit içinde stabil fakat görece kıtipiyoz tıpkısı azalış gerçekleştiğini görmekteyiz.

İletişim harcamaları içinde hizmet ve takım kalemlerinin hisse değişimini devir içindeki seyrini incelediğimizde ise, bildirişim hizmetlerinin mecmu harcamalar içindeki payı az daha ahenktar olarak azalırken bildirişim ekipmanlarının payı uzunca bir müddet ufki seyrettikten sonra sonuç yıllarda ayrımsız çoğalma göstermiştir. Fakat, hizmetlerin payındaki azalış ekipmanların payındaki artışın az daha iki merhametsizce olduğu üzere bildirişim harcamalarının payı nihai namına azalmıştır.

Ayrıca, Bilgelik Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) marifetiyle yayınlanan sürdürümcü başına aylık sağlık (average revenue per user, ARPU) verileri incelediğinde bile abonelerin averaj olarak cümbüşlü ve sabit bildirişim hizmetlerine ödedikleri tutarın doğru olarak azaldığı görülmektedir.

Çalışmanın ikinci bölümünde ise hanehalklarının dijitalleşme alanında tekmil ettiği mesafeyi denetlemek amacıyla tıpkı sosyal dijitalleşme endeksi tasarladık. TÜİK’mağara Hanehalkı Enformatik Teknolojileri Kullanma Araştırması (HBTKA) verilerini kullanarak tasarladığımız endeks, dijitalleşme performansını ölçmeyi ve izlemeyi hedefleyen Türkiye amacıyla mutasavver yeryüzü şümullü dizin olma özelliğine sahiptir. Bu fihrist, 2004 yılından itibaren hanehalklarının – daha degaje bire bir tanımla toplumun – dijitalleşme seviyesinin kuşkusuz benzeri gelişim gösterdiğini üç temel alanda (internete bağlanma, internet kullanımı, dijital kamu hizmetleri) ve muhtelif kırılımlarda (eşey, gözyaşı, yetişek ve kesim) ölçmeye olanak vermektedir.

Türkiye Sayısal Sosyete Endeksi (TDTE) adını verdiğimiz bu fihrist, Türkiye’deki hanehalklarının 2004-2021 beyninde dijitalleşme önünde kısık bir açıklık tekmil ettiğini göstermektedir. 2004 yılından 2013 yılına kadar olan ilk on yıllık süreçte dijitalleşmedeki ivmenin, 2014 yılı itibariyle daha de hızlanarak 2019 yılına sincap devam ettiği görülmektedir. 2020 yılındaki duraklamanın peşi sıra ise Covid19 salgını sürecinde yine artışa geçtiği özen çekmektedir.

Bölgesel açısından dijitalleşme performansları karşılaştırıldığında, özellikle İstanbul bölgesi koyulmak için gün batısı ve kıyı bölgelerinin, endekste arz acul yükseliş gösteren bölgeler kendisine hücre çarptığı, bu bölgeler tıpkısı zamanda Türkiye’nin genelinden (TDTE’den) elan erdemli aynı dijitalleşme performansı sergilediği görülmektedir. Öte yandan, ölçülü ve maşrık bölgeler dijitalleşmeye bağıl henüz bağan seviyelerden başlayıp elan bir iki çoğalma kaydetmiştir. Demografik açıdan bakıldığında ise erkeklerin kadınlardan, gençlerin yaşlılardan, faziletkâr eğitimlilerin bile düşük eğitimlilerden daha faziletkâr bir dijitalleşme seviyesi ile başladığı ve antlaşma içre henüz erdemli başarım gösterdiği meydanda tıpkısı şekilde ortaya koyulmuştur.

Kovid19 salgını döneminde – eski yıllarda nadir görülen bir şekilde – TDTE değeri 5 puandan fazla artmıştır. Bu nitelik hanehalklarının Covid19 salgını sürecinde erdemli benzeri dijitalleşme performansı sergilediğine belen etmektedir. Ayrıntılarına bakıldığında ise genel ağ intisap alanında hanelerin sabit genel ağ bağlantısının, genel ağ kullanımında e-tecim ve internet bankacılığı kullananların, sayısal amme hizmetlerinin kullanımında bile hikmet iktisap faaliyetinin arttığı gözlemlenmiştir.”