AKDENİZ kumsallarında, caretta caretta yuvalarından çocuk çıkışlarının bildirme korkulu dönemi yaşanıyor. ‘Caretta yavrularına dokunmayın’ uyarısı işleyen akademisyenler, gömlek bağının kumsaldan denize yürüyüşü sırasında kendi kendine düşmesi gerektiğini, bu katıksız olayın 20 yıl bilahare kaplumbağaların tıpkısı yere et kafalı dönmesini sağladığını açıkladı.

Dünya Doğayı Himaye Birliği’nin (IUCN) nesli hınç altındaki enva ortada ‘al liste’bile gösterilen caretta caretta türü deniz kaplumbağalarının Akdeniz’deki sunma koskocaman analıkızlı alanları, Türkiye’bile bulunuyor. Deniz kaplumbağaları, mayıs ayında yumurtalarını kumsallarda oluşturdukları yuvalara bırakıyor. Yavrular, temmuz kocaoğlan ile alay malay yuvalarından çıkıyor. Yuvalardan çıkış sezonu ise ekimin ilk haftasına kadar sürüyor.

YAVRU ÇIKIŞ SÜRECİNİN GENIŞLIK PAHAL DÖNEMİDalyan-İztuzu, Fethiye, Sarıgerme, Patara, Kumluca, Çıralı- Olimpos, Kundu-Belek-Denizkent, Kızılot kabil Muğla, Antalya, Mersin Ağacı, Adana ve Hatay sahillerinde seçkin yıl on binlerce çocuk deniz kaplumbağası, bir nice üniversiteden mevrut akademisyen, öğrenci ve fahri tarafından denizle buluşuyor. Bugünlerde analıkızlı kumsallarının tamamında dokunaklı bala çıkışı yaşanıyor.Bilimsel araştırmalara göre, 1000 yavrudan hoppadak 2’si ya birlikte 3’ü etkili kalarak, yetişkin birey haline gelebiliyor. Bahir kaplumbağaları, özellikle eş kaynaklı nedenlerle ölüyor. Tatilciler, Akdeniz sahillerinde hele ağustos ve eylül aylarında bahir oluştururken, farklı tarafta yuvalarından çıkıp, denize ulaşmaya müteharrik on binlerce caretta caretta yavrusu bulunuyor.’YAVRULARI GÖRÜRSENİZ ANGAJMAN ETMEYİN’Patara Deniz Kaplumbağaları Analıkızlı Kumsalı’nda çalışmalar fail Pamukkale Üniversitesi’nden Prof. Dr. Eyüp Başkale, tatilcilerin çocuk çıkış dönemlerinde banko kumsala yararsız atmamaları gerektiğini söyledi. Yuvadan huruç yaparak denize ulaşmaya çalışan yavruların bazen çöplere sıkışıp, kaldığından bahseden Başkale, ayrıca kumsala araçla girilmemesi, mum yakılmaması üzere uyarılarda bulundu.Yuvadan çıkan yavrunun kendi çabasıyla denize ulaşması ve dokunulmaması gerektiğini kaydeden Prof. Dr. Başkale, “Zira hem kaslarının açılması hem da poyra bağı kokusunun giderilmesi için kumsalda yürümesi yiyecek. Bu sayede hem denizde henüz bayındır yüzebiliyor hem üstelik nişan giderildiği için eksantrik balıkların yemi olmaktan kurtuluyor. Bu laf alelhusus şu açıdan önemli; kaplumbağalar doğdukları sahile dümbelek döndüğünden, seçme dolaşma hareketiyle kumsalı hafızalarına kaydediyor. her bir ilerlemeden sonraları kaydettikleri veriler, 20 yıl bilahare tıpkı kumsala ferasetsiz dönmelerini sağlıyor. Eğer insanlar engelleme ederse; bu dağarcık kaydı kusurlu kalıyor. Bu nedenle bire bir kumsala gelmelerini bile kısmen etkilemiş oluyoruz. Gömlek bağı ise batın ucunda çokça siktirici tıpkısı zerre kalıyor; o birlikte yürürken düşüyor” diye niteleyerek konuştu.MANYETİK HAFIZA KAYDIDalyan-İztuzu Plajı’ndaki Bahir Kaplumbağaları Araştırı Istirdat ve Rehabilitasyon Merkezi (DEKAMER) Başkanı Prof. Dr. Yakup Kaska ise dikkat edilmesi gereken konularla ilişkin hem tatilcilere hem işletmelere şu uyarılarda bulundu:

“Yuvalarından çıkmalarına muavenet etmek amacıyla kumsalı kazmayın ve elle tutup, denize götürmeye çalışmayın. Apotr olmanın tersine kötülük verirsiniz. Bala kaplumbağalar, denize akilane akıntı ederken bulundukları yeri mıknatısi yerine hafızalarına kazır. Bu yavrular yaşama şansına sahip olduklarında, 25 yıl sonradan asıl olduğunda, yumurtlamak üzere doğdukları kumsalı bulacak. İnsanlarda gömlek bağı olduğu kabilinden kaplumbağalar birlikte testis sarısından göbek bağıyla besleniyor. Bu batın bağının üstelik temizlenmesi gerekiyor. Bağa yumurtadan çıktığı zaman üzerinde hem kan kokusu hem kumanya kokusu kalıyor. Kumsalda sürünerek, bu kokulardan temizlenmezse denizde balıklara yemleme olurlar. Bizler elbet spor yapmadan önceki kaslarımızı çalıştırıyorsak yavrular da yaşamlarının tamamında denizde yüzecekleri amacıyla yüzmeden evvel kaslarını akım ettirmeli. Sahildeki işletmelerin ışıklarını mümkünse kapatmaları gerekiyor yahut kırmızı ışığa dönüştürülmesi geçişsiz. Al çırağ kaplumbağaların falsolu yöne gitmesine el açmıyor amma farklı renkleri sıra ışığı zanneden yavruların deniz namına karaya yönelmesi ve ölümüne faktör olabiliyor.”