Albeni kirliliğine bozukluk olan dokuncalı partikül maddeler (PM2,5) akciğer ve madun solunum yolları ilkin tutmak için bir nice hastalığa yakalanma riskini artırıyor. İnsan sağlığını sigara büyüklüğünde gözdağı eden hava kirliliği zımnında Acun Sağlık Örgütü (DSÖ) rakamlarına göre temas sene 7 milyon dirilik hayatını kaybediyor, Türkiye’da ise bu ölçü 30 bin civarında. Havası sunma yapışkan ülkelerde başı Hindistan, Çin, Akdarı, Pakistan çekiyor. Buradaki en yetişkin faktör kesintili şehirleşme ve gidiş geliş yoğunluğu.
Bildirme büyük risk Bursa’de
İstanbul Teknik Üniversitesi Hava Bilgisi Mühendisliği Bölümü akademisyen Dr. Hüseyin Toros, albeni kirliliğinin koca sağlığı için hangi büyüklüğünde yoğun olduğunu gözler önüne ihmal etmek üzere sigara üzerinden ayrımsız faaliyet hayata geçirdi. 2018 yılı çekicilik kirliliği değerleriyle nüfusu sunma fazla olan 4 balaban ili baz alarak sigara üzerinden hesaplama yapan Dr. Toros, “İstanbul’un havasını solumak yılda 16 paket sigara içmeye muadil. Bu nicelik Ankara’üstelik 17, İzmir’da 23, Bursa’birlikte ise 38 kendisine bulduk. Hava kirliliği oranı rastgele şehirde tıpkı değil. O yüzden sigara paketi sayıları dahi değişiyor. Şehri planlarken meteorolojik şerait, ayrıcalı yapılaşma, endüstrileşme ve o sene içindeki değişkenler oranı etkiliyor” dedi.
Erkek ve trafik yoğunluğuyla birlikte gelgel kirliliğinin dahi arttığını Dr. Hüseyin Toros, “İstanbul’birlikte 4 milyonun üzerinde kayıtlı açacak var. Bu araçlar genelde müstehase yakıt kullanıyor. doğal gaz dışında evlerimizde geçer not başka yakıtlar dahi karışma girmek üzere atmosferi kirletiyoruz” ifadelerini kullandı.
‘Şehirleri meteorolojik şartlara bakarak planlamak gerekiyor’
Şehirleşmenin albeni kirliliğini artırdığını tamlayan Dr. Toros, “Fakat şehirleşme bereketli planlamışsa söz gelişi, meteorolojik şerait ayn önünde bulundurmuşsa albeni kirliliği oranı yükselmeyebilir. Ancak dünya genelinde şehirler meteorolojik şartlara göre planlanmadığı için gelgel kirliliği her an artıyor” diyerek konuştu.
Sanayi tesisleri, evler ve yollar hakim rüzgar yönüne koşut yapılmalı
Gelgel akımı olmadığı devir kirliliğin arttığını vurgulayan Dr. Toros, “Sanayi tesislerinden sâdır duman rüzgarla gelişigüzel site merkezine doğru gidiyorsa bereketli bire bir planlama yapılmamış demektir. Evler, ana yol ve sokaklar bilge rüzgar yönüne koşut yerine yapılmalıdır. Buna dikkat edilmezse şehirlerde çekicilik akımı olmayacağı üzere pislik miktarı artar” ifadelerini kullandı.
Her sene dünyada İstanbul nüfusunun yarısı kadar insanın sigara zımnında hayatını kaybettiğini söyleyen Dr. Hüseyin Toros, hava kirliliğinden ölen insan sayısının de bir o büyüklüğünde olduğunu vurguladı.
‘İnsanların önündeki bildirme önemli sevgili PM2.5’tur’
Sigara ve hava kirliliğinin önüne geçilmeyen iki oylumlu sıkıntı olduğunu nâkil Dr. Toros, “Havada kirliğe bozukluk olan parçacıklara parçacık husus (PM) diyoruz. Bu parçacıkların çapları 2,5 mikrometreden henüz küçükse ve biz bunları soluyorsak önce akciğere sonradan kalbe, damara en üst birlikte beyne büyüklüğünde gidip hasara hastalık oluyor. İnsanların önündeki genişlik önemli ülkü PM2,5’dur. Bu değerle sigarayı eşleştirdik. PM2,5’mağara ortalama değeri 22 mikrogramsa günde bire bir skor sigaraya eşdeğer olduğu tespit edildi. Söz Gelişi şu anda bulunduğumuz ortamda hava kirliliği 22 µm/m³ ise bu tıpkısı adet sigaraya eşdeğerdir. Bu hesaplamadan yola çıkararak nazik şehirlerdeki insanların yıllık birçok paket sigaraya eşdeğer çekicilik kirliliğine maruz kaldığını hesaplayabiliyoruz” diye niteleyerek konuştu.
İstanbul 16, Ankara 17, İzmir 23, Bursa 38 paket sigara
Farklı ülkelere göre Türkiye’deki şehirlerin havasının saf olduğunu aktaran Dr. Toros, “2018 yılı çekicilik kirliliği (PM2.5) değerlerine göre nüfusu yer fazla olan 4 şehrin yıllık sigara paketi eşdeğerlerini hesapladık. İstanbul’bile yaşayanlar yılda 16 paket sigaraya eşdeğer albeni kirliliğine maruz kalıyor. Bu rakam Ankara’de 17, İzmir’dahi 23, Bursa’da 38 paket sigara olarak karşımıza daha çok. Hava kirliliği oranı herhangi bir şehirde tıpkısı değil. O yüzden sigara paketi sayıları de değişiyor. Meteorolojik koşullar, ayrıcalı yapılaşma, sanayileşme ve o sene içindeki değişkenler oranı etkiliyor” dedi.
‘Açar sayısını azaltmalıyız’
Sonuç yıllarda kurgu sayısındaki artışın hava kirliliğini tetikleyen yer koca etmen olduğunu belirten Dr. Hüseyin Toros, “Evlerde doğalgaza geçmeliyiz. Çevirici sayısını azaltmalıyız, dur kalk yapmadan yola devam etmelerini sağlayacak önlemler almak lazım. Vesait durup kalktıkça yakıt ihtiyacı artıyor ve havaya elan aşkın kirletici salıyor” ifadesini kullandı.
