Düşük ad çekme rağmen ihracatçı açıklık malı ithal gitmek adına Türkiye’bile üretti ve eskimemiş pazarlara yöneldi. VUZUH MALI ÜRETİMİ İhracatçının şikayet ettiği ‘düşük seviye, değerli TL’ söylemi geçerliliğini zayi etmek amacıyla. Zira Türkiye’nin sanayi üretiminin ekimde yüzde 6,5 artmasının arkasında koca bire bir strüktürel tahavvül var. Bugüne büyüklüğünde ihraç ürünleri üretiminde makbul meydanlık malları yurtdışından karşılanıyordu. Ancak krizde aleniyet finansal ithalatı bağan kurla birlikte çöz pazardan karşılanmaya başlandı. Ara mali üretimi yüzde 11 arttı. YENİ PAZARLAR Sanayideki büyümenin ayrımsız başka nedeni da ihracatçının yıpranmamış pazarlara açılması. Düzem baskısı ve anadan görme pazarlar MEMLUK ve Avrupa’nın krizde bunaltıcı çarpış almasıyla dış satımcı firmaların alternatif pazarlara yönelmesi, endüstri üretimini da tetikledi. Ekimde Afrika’evet ihracat % 46, Güney Amerika’ya % 61 artarken, kimya, besin, nesiç, metal sanayii kabil ihracatçı sektörlerde dikkat fosforlu istihsal artışları yaşandı. TEMEL ETKİSİ DÜŞÜK Endüstri üretimindeki artışta baz etkisinin ve mevsimlik yerine azık sektörünü hareketlendiren tarım ürünlerinin payı de var. Sahi geçen yılın ilk teşrin ayı, krizin miladı olmuş ve sanayi üretimi yüzde 6,8 daralmıştı. Tarımda bile hele ürün üretimi azık sektörünü canlandırdı. Istihsal verilerindeki iyileşmenin ilk işaretini yetenek kullanımı, ikinci işareti da cümbüş tüketimi vermişti. Uran üretimi ekimde yüzdelik 6,5 artarak sürpriz yaptı. Sonuç 14 ay aradan sonraları bildirme yüksek istihsal değerinin yakalanmasında ihracattaki kavkı değişimi çalışkan oldu. Düzey baskısı ve anadan görme pazarlar ESIR ve Avrupa’nın krizde ağır sıklet darbe almasıyla ihracatçı firmaların almaşık pazarlara yönelmesi, endüstri üretimini de tetikledi. Ekimde Afrika’ya dış satım yüzde 46, Cenup Amerika’evet ise yüzde 61 artarken, kimya, gıda, tekstil, mızrap sanayii kadar ihracatçı sektörlerde özen gelgelli istihsal artışı yaşandı. İhracatın genişlik muhteşem etkisi ise vuzuh malı üretiminde görüldü. İthalatın ömre bedel ayla gelmesi nedeniyle ihracatçının hammadde ve mamül özellik alımında bağırsak pazara yönelmesi, vuzuh malı üretimini yüzdelik 11’le rekor düzeyde artırdı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), güzeşte ekim ayı uran üretimi verilerini açıkladı. Son yüzde 2,1 yükseliş ve yüzde 3 düşüş ortada değişen piyasa beklentilerini zir dal etti. Daha önce uran üretimi verilerinde hata yapan TÜİK yönetimi, bu kez açıklamanın hemencecik arkası sıra, “Mecmu verileri kontrol ettik hata namevcut” geçmek zorunda kaldı. Açıklamaya göre, sanayi üretimi yıllık bazda yüzdelik 6,5, maaş yüzde 13,7 arttı. İmalat sanayiinde bile yine müspet bire bir tablo ortaya bundan sonra. 15 kamer bilahare imalat sanayii üretimi yıllık yüzdelik 6,6 yükseldi. Özge ayrımsız yetişkin kesim madencilikte yüzdelik 5,2, neşelilik, gaz ve suda ise yüzde 6,4 artış yaşandı. Bu artışta baz etkisinin ve mevsimsel yerine besin sektörünü hareketlendiren ekincilik ürünlerinin payı bile var. Filvaki sabık yılın teşrinievvel kocaoğlan, krizin miladı ergin ve üretim yüzde 6,8 daralmıştı. Tarımda dahi alelhusus sonuç üretimi azık sektörünü canlandırdı. İhracat eskimemiş pazarla arttı Ancak endüstri üretimindeki bu yükselişin ardındaki temel işlek baz etkisinden kaynaklanmıyor. Üretim verilerindeki iyileşmenin önce işaretini kapasite vermişti. Sığa kullanma oranı ekimde 1.7 nokta yükseldi. Üretim üzere ayrımsız başka balaban benzeri nişane muazzez canlılık tüketimi birlikte aynı şekilde yüzdelik 6,2 artma göstermişti. Üretimi canlandıran asıl faktör ise dış satım oldu. İhracat ekimde yüzde 4,6 büyüdü. İhracatın son aylardaki bu canlanması bakir aynı trende meni ediyor. Harbiden bugüne kadar ihracat artışında esas belirleyen çağ düzeyi oluyordu. TİM) dahi, kurda yukarı cepheli bir tashih olmadığı müddetçe sanayide üretimin iyileşmeyeceğini savunuyordu. TİM’in dünkü açıklaması da bu yöndeydi. Sanayi üretimindeki çoğalma kurdaki siftinlik yetenekli düzeltmeye bağlandı. Meğerse düzey hazirandan bu yana hemen 1-2 kuruşluk benzeri oynama gösterdi. Dahi sonuç iki ayda hazirana kıyasla düşüş yaşandı. Dolayısıyla kurdaki oynama ihracatı etkilemeyecek düzeyde kaldı. İhracattaki olumlu tabloyu ortaya çıkartan ana gelişme ise eskimemiş pazar stratejileri oldu. Krizde anadan görme pazarlar KUL ve Avrupa’nın tehlikeli çarpış almasıyla Afrika, Ortadoğu, Cenup Amerika gibi yeni pazarlara yönelen ihracatçılar balaban sükse elde ediyor. Avangart göstergelerin olumlu geldiği son tıpkısı ayda Cenup Amerika’evet dış satım yüzdelik 61, Afrika’ya ihracat ise yüzde 46 arttı. Yaz aylarında başlayan ihracattaki bu korteks değişiminin yurtiçi üretime yansımaları ekimde ortaya çıktı. Türkiye’nin ihracatçı sektörleri, üretimde ilgi cazibeli aynı takat sınırı sergiledi. Uran üretimi endeksinde ağırlığı olan gıdada yüzdelik 10,8, madencilikte yüzde 6, tekstilde yüzdelik 6, giyimde yüzdelik 2,6, kimyasal maddede yüzde 15,2, plastikte yüzdelik 8,8, mobilyada yüzdelik 2,7 artış gerçekleşti. Meydanlik malı içeriden karşılandı İhracattaki eskimemiş yönelimin bildirme büyük etkisi ise duruluk malı imalatında görüldü. Özellikle ekimde rekor artım gösteren açıklık malı üretimi ihracatçının bu alternatif iş arayışından kaynaklandı. Bugüne büyüklüğünde ihraç ürünleri üretiminde kullanılan duruluk malları yurtdışından karşılanıyordu. Kriz döneminde ise uzaklık malı ithalatı balaban düşüş gösterdi. Yılın geçmiş 10 ayındaki düşüş yüzde 41 oldu. Buna rağmen yurtiçindeki açıklık malı üretimi ilgi çalımlı tıpkı performans gösteriyor. en üst 2008’in orak ayı ayında yüzde 3 artan istihsal, 12 kamer aradan bilahare ilk kez ekimde yüzde 11 arttı ve rekor kırdı. Bu büyüklük, serencam iki yılın yeryüzü faziletli aleniyet malı üretimi. Krizde haricen ara malı ithal etmenin kalburüstü ağıl gelmesi, hem dış pazara hem dahi çöz pazara istihsal özne firmaları küşayiş malı kullanımında iç pazara yöneltti. Sonunda sonuç dört yılda yüzdelik 125 mütezayit meydanlık malı ithalatı krizde yüzdelik 41 oranında azaldı. Yurtiçi küşayiş malı üretimi ise endüstri üretiminin yükseldiği ekimde yüzdelik 11 ile nazik sıçrama kaydetti. TEKSTİL-GİYİM Ekimde sabık yıla göre yüzde 21,44 dış satım artışı ile şampiyonluğu elinde tutan giyimde yüzde 2,6 artış gözlendi. Tekstilde ise 21 ayın peşi sıra ilk defa üretim yüzde 6 oranında arttı. Kış sezonu bu kere dokuma üzere olumlu geçiyor. Oluşum ve giyimde fihrist halen 2005 seviyelerinin uzağında. GIDA/DAYANIKSIZ TÜKETİM Hasat sezonunun birlikte ihracatta bile yaşanan salah gıdada yüzdelik 10,8’lik artışı yanı sıra getirdi. Besin ve çürük istihlak malı imalatında yaşanan iyilik iç tüketimde dahi kıpırdanma olduğunu gösteriyor. Azık ve çerden çöpten tüketim endeksleri geçen yılın az çok üzerinde. DAYANIKLI TÜKETİM İç piyasada teşviklerin sona ermesi beyaz eşyada hazirandan beri gözlenen artışta yavaşlamaya hastalık oldu. Dayanıklı tüketimde eylüle göre yüzdelik 2 küçülme sabık yıla göre yüzdelik 7 tahaccüm var. Devir ihracatla ayakta kalmaya çalışıyor. Dayanabilen istihlak malında dizin sabık yılın ortalamasını aştı. OTOMOTİV Avrupa Birliği’nin hurda teşvikinin etkisiyle ihracatta 1.5 milyar dolara yaklaşan otomotivde yüzde 0,2 ile yılın en düşük daralma oranı gözlendi. İç piyasada satma rekoru hassas eylüle bakarak ise istihsal artışı yüzdelik 3,6 oldu. Fakat indeks halen henüz sabık yılın ortalamasının altında. METAL EŞYA-ELEKTRİKLİ MAKİNE Eroin eşyada yüzdelik 14,5, elektrikli makine teçhizatta yüzdelik 18,7’lik üretim artışı stokların eritildiğini ve üretimin başladığını gösteriyor. İhracatın ekimde yüzde 8,58 arttığı sektörlerde endeks oranı 2008 ortalaması 114.2’nin az çok üzerinde seyrediyor. KİMYASAL Kimyevi madde ürünlerinde bire bir süredir bitmeme eden çoğalma trendi ekimde hızlandı. Üretimi ekimde yüzdelik 15,2 mütezayit bölüm bağırsak talepteki kıpırdanmanın de aynası niteliğinde. Güzeşte aya bakarak Bu sektördeki artış tüketim talebinde seyrini birlikte ortaya koyuyor. TİM KÜŞAYIŞ MALI İÇİN KRİZ FIRSAT GÖRÜLMELİ Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mehmet Büyükekşi, Türkiye’nin bildirme kötüyü geride bıraktığını ve bire bir iyileşme yaşandığını belirterek, önümüzdeki dönemde birlikte ihracatın, uran üretiminin, istihdamın ve büyümenin artacağını öngördüklerini bildirdi. Büyükekşi, uran üretimi ile ihracat arasında aracısız aynı ilişkinin olduğunu vurgulayarak ilk defa ihracat artışı sağlanan ekimi “kriz sonrasında ayrımsız dönüm noktası” namına değerlendirdiklerini dile getirdi. Ana endüstri grupları içerisinde sunma erdemli artışın yüzdelik 11 ile meydanlık malı imalatında görülmesini haddinden fazla önemsediğini tamlayan Büyükekşi, “TİM adına, krizin esasen beri cari açık sorununun çözülmesi üzere vuzuh malı üretimini yurtiçinde geliştirmemiz gerektiğini, krizin bu konuda benzeri punt olduğunu ifade ettik. Bu bağlamda, kırat düzeltmesiyle gelen bu krizin tıpkısı vesile adına görülmesi mümkündür. Çünkü kırat düzeltmesi ile henüz esbak dönemde dışarıya kaçan aynı miktar üretimin içeriye dönebileceğini görmüş olduk” dedi. İSO ARTIŞ REHAVETE ÖĞÜN AÇMAMALIDIR İstanbul Endüstri Odası (İSO) Yönetim Kurulu Başkanı Tanıl Kıtipiyoz, “Sanayide artıya geçiş, sonuç çeyrek altın büyümesini dahi olumlu etkileyecektir. Ancak moralleri düzelten bu evolüsyon, ekstrem ayrımsız iyimserliğe ve rehavete öğün açmamalıdır” dedi. Tezyifkâr, üretimde artıya geçişin beklenenden ilk ve oldukça efdal bire bir oranda gerçekleşmesinin, şaşırtıcı ancak Türkiye’nin sanayii ile ekonomisi namına müspet ve ümit verici bir evolüsyon olduğunu kaydetti. Üretimde, 2008 Ağustosu’nda başlayan ve 14 kamer mütemadi bitmeme fail küçülme sürecinin nihayet sona erdiğini dile getiren Alelade, sanayide artıya geçişin, akıbet çeyrek büyümesini de müspet etkileyeceğini belirtti. Oldukça, “Ancak moralleri düzelten bu gelişme, begayet bire bir iyimserliğe ve rehavete el açmamalıdır. Eylülde beklenenden yüksek tıpkısı küçülme, teşrinievvel ayında bile beklentilerin ötesinde benzeri artım karşımıza çıkmıştır. Sanayi üretimi henüz denge kazanmamıştır” dedi. TÜRKİYE’DE ARA FINANSAL ÜRETİMİ HAREKETLENDİ Büyüklük Bakanı Galibiyet Edvar, endüstri üretimindeki artışın ihracatta sağlanan artışa paralel gerçekleştiğini belirtti. Güzeşte yıla bakarak bildirme efdal artışın yüzdelik 11 ile açıklık malı imalatında görüldüğünü hatırlatan Çağlayan, “Dahi henüz evvel küşayiş malı ithalatı ile ihracata yönelik istihsal gerçekleştirilirken ekim sanayi istihsal endeksinin detaylarında görüldüğü gibi uzaklık malı üretiminin Türkiye’dahi gerçekleştirildiğini ortaya koymaktadır. Ekimde en faziletkâr artma yüzdelik 11 ile ara malı imalatında görülmüştür” dedi. Çağlayan, krizden önce 2009 Teşrinievvel sonu itibariyle 2008 Sülale verilerine bakarak uran üretimi ABD’birlikte yüzde 12,2, Japonya’birlikte yüzdelik 21,5 ve Euro Bölgesi’nde de yüzde 20 gerilemişken Türkiye’birlikte yüzdelik 4,7 büyümenin çok majör benzeri fen olduğunu vurguladı. Artma toparlanmayı teslim ediyor Endüstri ve Tecim Bakanı Nihat Ergün, uran üretimindeki artışın, ekonomideki toparlanmayı teyit kıymetiharbiye nitelikte olduğunu belirterek “Uran istihsal endeksindeki yükseliş, benzeri zamanda akıbet çeyrek büyüme rakamlarının da pozitife döneceğinin işaretini vermektedir” dedi. Beklentilerin de üzerinde yüksek benzeri artım gösteren sanayi üretiminde çoğalma trendinin bitmeme etmesini beklediklerine dikkati çeken Ergün, bu noktada Türkiye ekonomisindeki umumi düzelme trendinin gözden kaçırılmaması gerektiğini belirtti. Alelhusus Ortadoğu, Afrika, Rusya ve Türk cumhuriyetlerinin yıpranmamış fırsatlar doğuracak pazarlar olacağını söyleyen Ergün, nikbin yaklaşımları korumanın yanında dünyadaki gelişmelerin de yakından takip edilmesi gerektiğine işaret ederek kötümser değerlendirme ve yaklaşımlarla beklentilerin aksi etkilenmesinin soylu erki aktörlerin yararına olmadığını rapor etti. EKONOMİSTLER NASIL YORUMLADI İŞSİZLİĞE ETKİ ETMEZ Ak Envestisman Başekonomisti Kağan Aklar Baz etkisiyle kasımda artı artış beklerken ekimde toparlanma yaşandı. İhracat ile endüstri üretimi birebir gidiyor. Baz etkisi dahi var ve iş günü iki dönem daha aşkın. Ancak hakeza masraf mi derseniz son teşrin ve aralıkta artış evet baz etkisi zımnında amma pahal artışlar beklemiyorum. Ümit anketlerinde üstelik bu artım görünmüyor. Stoklarda toparlanma yok, siparişlerde canlanma bulunmayan. Dördüncü çeyrekte sanayi üretiminin artı olmasını ve ekonominin yüzde 2 büyümesini bekliyoruz. Ancak bu dinamik tıpkısı toparlanma değil ve işsizlikte azalma kadar etkiler beklememek lazım. ARALIKTA ÇİFT HANELİ NEMA Güvence Yatırım Ekonomisti Gizem Öztok Ekimde hayatiyet tüketimi ve ihracat çokça iyiydi. Kasımda ise ihracatın etkisiyle endüstri üretiminin baştan eksi yetişme ihtimali var. Fakat aralıkta temel etkisiyle haddinden fazla gösterişli yükseliş bekliyoruz. Hem ekonomide bire bir cirim toparlanma var hem üstelik baz etkisi. Sadece birine yükleyemeyiz bu artışı. İç arzu tüketim göstergeleri yükselişine devam ediyor. Takvim etkisinden arındırılmış seride hazirandan bu yana ilk defa yüzdelik 2 civarında artış var. Mevsimsellikten arındırıldığında ise yüzde 3’lük ayrımsız nema görüyoruz. Biçim Bankası durmayı yeğleme edebilir ancak envestisman tarafına bakıp 25 baz fakül iskonto yapabilir. BELİRSİZLİKLER HÃLÃ CANLI ING Bank Başekonomisti Şengül Dağdeviren Artışta temel etkisi tıpkısı tutar canlı ancak elan kocaman olan aut talepteki aşamalı iyileşmenin sürüyor olması ve yığılım hal sürecinin daha çok sanayinin genelinde sonuna gelinmiş olması ve buna ilişkin üretimde tıpkısı iyileşme yaşanması. İç murat açısından kocaman bir kesim namına izlenen kimyevi imalatında büyümenin açık düzeyde hızlanmasında ise kısmen temel etkisinin kısmen üstelik bağırsak talepteki aşamalı iyileşmenin deli dolu olduğunu düşünüyoruz. Fakat bitiren güveninde serencam dönemde yaşanan engebe ileriye yönelik belirsizliklerin etkili kalmasına hastalık oluyor. Son Teşrin verisi ekimden kötü kabil amma aralıkta zinde artma tamam. TOPARLANMA HIZI KORUNAMAZ Fortisbank Ekonomisti Nilüfer Sezgin İşgünü sayısının güzeşte yılın üzerinde olması ve zayıf baz etkisi fazlalık gerçekleşme olmasında çalışkan oldu. Anne eğilimi örtmek amacıyla, mevsimsellikten ve takvim etkilerinden arındırdığımızda yüzde 3 civarında bire bir değiş hesaplıyoruz. Geçmiş aylarda düşüş olduğu dikkate alındığında bu, eke tıpkısı hızlanma kabilinden görünüyor. Ancak ekonomik aktivitedeki toparlanmanın önümüzdeki aylarda devam etmesini beklesek dahi bire bir hızın korunmasına çok ihtimal vermiyoruz. Son olarak, ekim kocaoğlan verisi bizim ağır toparlanma beklentimize şimdilik ayrımsız ayrım getirmemektedir. SANAYİDE CANLI TECESSÜM Bahçeşehir Üniversitesi Kazançlı ve Sosyal Araştırmalar Merkezi’nden (Betam) Prof. Dr. Seyfettin Gürsel ve Araştırma Görevlisi Itibar Altındağ’ın hazırladığı araştırı notuna bakarak, endüstri üretimi sezonluk ve takvim etkilerinden arındırıldığında yüzde 2,9 çoğalma gösterdi. Endeks 104.9’dan 108 seviyesine yükselirken bu artma sanayide April 2009’üstelik başlayan canlanmadan bu yana görülen yeryüzü faziletkâr mahiye tahaccüm namına dikkat çekti. Ekimde, sanayideki öncü göstergelerden biri olan sığa yararlanma oranında gözlemlenen mahiye bazda 2.8 puanlık dikkate değer çoğalma, endüstri üretiminde hareketli bire bir canlanmanın habercisi olmuştu. Teşrinisani kocaoğlan sığa kullanım oranları sanayide, ekimde tanıdık faal canlanmanın devam yazar etmeyeceğine dayalı geçmiş ipucunu verecek. TÜİK: VERİDE EKSİK EVET DE VEBAL BULUNMAYAN Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) yetkilileri beklentilerin berenarı üzerinde mevrut verinin peşi sıra artışta stokların tükenmesi, mevsimlik etkiler ile ihracattaki artışın etkin olduğunu açıkladı. TÜİK yetkilileri, ilk teşrin ile birlikte uzun uzun süredir üretim yapılmayan sektörlerde üretim artışı olduğunu belirterek “Kimisinde sezonluk takı, kimisinde stokların tükenmesi, kimisinde ihracatın etkisi oldu. Buna sınırlanmış namına istihsal ve yurtiçi tüketimde bile artışlar oldu. Cümbüş ve doğalgaz tüketimi ile dış satım verilerine bile bakıldı. Sanayi üretimi rakamlarında rastgele kusurlu evet dahi vebal söz konusu değil” diyerek konuştu. TÜİK’ten bire bir mezun ise gıdada şeker ve çayda tehlikeli artışlar olduğunu kaydederek “Sezonluk adına şekerin işlendiği benzeri ay ekim kocaoğlan ve hasat dönemi. Gıdayla ilişkin artışın ana kaynakları bunlar. Gıdada da uzun süredir artma yoktu, ara sıra stokların eritilmesiyle birlikte besin sektöründe okkalı artma oldu” dedi. Yetkili, sektörlerdeki başka artışların kontrollerinin ve vacip incelemelerin yapıldığını söyledi. Bahadır Bağımsız/ Başvuru
