Koronavirüs salgını insanları farklı önlemler almaya iterken kimi vakit hastalıktan yana mahsus elem ve panik duygusu ruhsal sıkıntıları dahi yanında getirme riski yaratıyor.
Bu riskleri ve bunlardan bittabi korunabileceğini ehlihibre isimlere sorduk.
Psikiyatrist Prof. Dr. Mansur Beyazyürek, bu kaygıları “Koronafobia” yani “korona korkusu” olarak nitelendirdi.
Olur ürkü ve kaygıda abartıya kaçılması insan ve cemiyet psikolojisini pekâlâ etkiler?
Eksper Ruh Bilimci Yasemin Meriç Kazdal, kaygının kişiyi tedarik almaya yönlendirmek kabilinden koruyucu tıpkısı etkisinin olduğunu ancak aşırıya kaçması halinde yaşamı zorlaştıracağını söyleyerek, sözlerini şöyle devam ettirdi:
Tafsilatlı süren panik durumu hem ruhiyat hem de bedenî açıdan yıpratıcıdır. Ürkü ve yoğun ruhsal gerilim kişiyi sürekli yakın gelecekle ilgili sakil kaygılara odaklı kalmasına illet tamam ve yaşadığı anın farkına varmasını, o anın tadını çıkarmasını imkansızlaştırır. Hayatın müspet taraflarını görmesini engelleyebilir ve ağır melal beş on sonraları depresif duygu durumu yanı sıra getirebilir.
Bu süreçte neler psikolojiye bereketli gelir?
Kazdal bu duruma rağmen şu öneride bulundu:
Asude kalmaya çalışmak, hınç senaryolarından ırak ara vermek, uzmanların önerilerini itaat etmek, ehlihibre olmayan kişilerin yorumlarından ve spekülasyonlarından tevakki etmek, duygusal kaynaklarınıza heyecanlanmak, Sevdiklerinizden ve yakınlarınızdan fert bindi almak bu dönemde kişiye gür gelecektir.
“Toplumsal anlamda kısıtlanmak ilişkileri bozma noktasına getirebilir”
Koronavirüs zımnında insanlara şişko yerlerden, etkinliklerden bire bir süreliğine ırak kalma önerileri da getiriliyor.
Tamam bu içtimai ilişkileri kuşkusuz etkiler? Kazdal bu soruyu bile şöyle cevapladı:
Geçici tıpkısı çor riski dolayısıyla insanlar arası fiziki temasın kısıtlanması evet üstelik beş on insanla görüşüyor görünmek, toplumsal kendisine kısıtlanmak kişiyi ilk aşamada karışık ayla getirip ilerleyici zamanlarda bile ilişkileri fek noktasına getirebilir. Öncelikli kendisine bu durumun geçici olduğunu hatırlamak lazım. İnsanlar arası ilişkilerin çokça değişik boyutları vardır. Sarılıp öpüşmenin ya de kısıtlanmış tıpkı aradalığın yaratacağı duruluk ve yalıtma hissinden tevakki etmek için artağan mübarek sohbet etmek, duyguların mukayyet evet dahi namzet paylaşımı, ego diliyle temas etmek, alelhusus geleceğe müteveccih müspet ümit aktarımı üzere yaklaşımlar insanlara ongun gelecektir. Böyle zamanları kenetlenmek ve duygusal olarak destek olmak bağlamında kullanmak haddinden fazla henüz yapıcıdır.
“Bire Bir kişilerle detaylı süre tıpkı arada işlemez olmak tartı getirebilir”
Koronavirüs’ad geçmiş başladığı Çin’in Vuhan şehrinde karantinanın bitmesiyle birlikte yüzlerce çiftin fırlamak amacıyla mahkemelere başvurduğu iddiası birlikte gündeme geldi.
Uzun müddet bire bir arada kalmanın insanların ilişkilerini gerebileceğini Kazdal da doğruladı:
Toplumsal hayatın kısıtlanmasıyla çok elan tafsilatlı süreler bir kişilerle bire bir arada tutmak da kâh sıkıntıları beraberinde getirebilir. İnsanların deşarj oldukları evet üstelik eğlendikleri bazı aktivitelerden ırak kalması alay malay yaşadıkları kişilere alın bir tahammülsüzlük oluşturabilir. Bunun birlikte önüne salmak için benzeri evin ortamında olunsa birlikte bireysel zamanlar yaratmak yararlı olacaktır.
“Katmerli tepki münhal öncesinde de ruhsal zorlanmalar olduğunu gösterir”
Psikiyatrist Cemal Mutekit da bu soy durumlarda ürkmek ve kaygının ortaya çıkmasının normal olduğunu belirtti fakat devamında şu uyarıda da bulundu:
Fakat şunu unutmamak gerekir, çoğunluğun tepkisinden kopmuş bir reaksiyon açık aslında kişinin henüz öncesinde üstelik psikoloji zorlanmaları olduğunu gösterir. Ihtimal de bu yıpranmamış buut aynı ruh sağlığı çalışanına başvuru amacıyla tıpkı ihtar olanaklı. Hastalığı yaşayanlar ya üstelik çor nedeniyle yakınını kaybedenler bunun dışında elbette ki. Yakınlarını kaybedenler için bir matem tepkisi olağandır ve toplumsal sistemin bu süreci de iyi yönlendirmesi gerekir. Hastalığın bulaştığı kişilerin karantina süreçlerinin insanileştirilmesi ve tecrite dönüşmemesi birlikte önemli. Benzeri bile şunu söylemek lazım; sağlık çalışanlarının değeri bulunan sağlık sisteminde çok düşürülmüştü. Onların eylediği hizmetin değerini bile sosyete bu vesileyle hatırlar umarım.
“Toplumun ilk gocunmak ve paniğe cebin aşıya ihtiyacı var”
Salgınların toplumların psikolojilerinde olduğu kadar sosyolojik yapılarında birlikte muhteşem değişimlere etkisi oluyor.
Bu soruyu de Üsküdar Üniversitesi Sosyoloji Bölümü’nden Doç.Dr. Barış Erdoğan’a sorduk.
Erdoğan, kaygının toplumsal bire bir korku ve paniğe dönüşmesinde benzeri kaç ana nedeni olduğunu belirterek, şöyle konuştu:
Elde düzgün ve yalınlık hikmet olmayınca şehir efsaneleri içtimai iletişim araçları tarafından yayılıyor, ardından gündemi ele buyurmak isteyen diplomalı diplomasız adeta şarlatanlar reyting kaygısı haiz programlarda klan gösteriyor bilimsel kanıta yalın kat verilerle halkın kafasını karıştırıyorlar, böylelikle paniği eleştirir kadar gösteren haberleri, söz gelişi marketleri adeta tevzi edenleri izleyenler ‘milletin tıpkısı bildiği var, ben ne tamam olamaz gine da tedbirimi alayım’ deyip onlar birlikte ürkü kervanına katılıyor. Panik adeta bire bir sarmal gibi özlük kendini üretip büyümeye devam ediyor. Korana virüs aşısından geçmiş toplumun ihtiyacı içtinap etmek ve paniğe cebin bire bir aşı. Gocunmak ve panik ortamından en çok faydalananlar ise piyasanın kendisi oluyor.
“Salgınlar detaylı vadede kullanılmamış sosyal düzenlemeleri sağlamıştır”
Erdoğan, virüse cebin cimri tedbirler alınmasının zaruri olduğunu fakat boş korkunun virüsün kendisinden birlikte elan aheste sonuçlar doğurabileceğini söyleyerek sözlerini şöyle tamamladı:
Salgın ve bulaşan hastalıkları rastgele zaman acı bire bir olgu namına görmemek da geçişsiz. Bodur vadede ızdırap düştüğü yeri yakıyor ama teferruatlı vadede seçme balaban salgın böylelikle daha bol ve yeni içtimai düzenlemelerin oluşmasına bilimin ilerlemesine yardım dahi sağlamıştır. Telkih biliminin gelişmesini çiçek hastalığına borçluyuz. Antibiyotikler ince ağrı ile alay malay gelişti. Körlük kemoterapinin ilk adımı üzere açacak oldu. AIDS cinsel davranışları denetlemede farkındalık yaratt. Veba Ortaçağ Avrupası’nda feodalizmi yıkmış, toplumsal, iktisadi, mimari parçalanmamış düzenin değişmesine anahtar olmuştur.
