Geldi – gelecek, geçti – geçmedi, dip göründü – görünmedi tartışmalarıyla toptan soylu erki krizin damgasını vurduğu 2009un ardından, istihdamda hem gözler hem üstelik umutlar bakir döneme çevrildi. İşten çıkarmalarla, baştan düzenleme ve küçülmelerle kalan aylakçılık oranları ve alınan önlemlerle bol dalgalanmalı ve spekülasyonlu tıpkı yılı geride bırakan, istihdam piyasası ve kayırıcı kaynakları camiasında şimdi küşayiş karne zamanı! Şirketler konuşu krizi zahir yaşadı, hangi kabilinden önlemler (ve birlikte dersler) alındı, ne önlemler enerjik olurken ne akse paketleri çuvalladı? Tıpkısı geçmiş krizle karşılaştırıldığında şirketler ve yöneticileri neler öğrendi? İnsan kaynakları ve yönetimi alanında Türkiyenin yer büyük sivil cemiyet kuruluşlarından PERYÖNün, araştırma şirketi TNS Türkiye ile kolektif yürüttüğü araştırma, iktisadi krizin geride bıraktığımız yılda istihdam piyasası üstüne olan etkilerini ortaya koydu. Buna bakarak şirketlerin yüzdelik 62si, 2009da işe alımları durdururken neredeyse yarıya yakını maliyet yarattığı gerekçesiyle kişisel aksiyon eğitimlerine ara verdiğini belirtiyor. Gine bire bir araştırmanın sonuçlarına bakarak rastgele iki şirketten biri çalışanlarını şirketin mali durumu ile ait elan kesif ve henüz enerjik bilgilendirmeye önceden, yüzde 44ü ise hareket verimini artırmaya yönelik yeniden düzenleme çalışmaları yürüttü. PERYÖN Yönetim Kurulu Başkanı Yiğit Oğuz Kötü 2001 yılında personel alımının yüzde 90 oranında durduğu, umum zamanlı personelin işten çıkartılma oranının de yüzdelik 60 olduğu görülmüştü. 2009 yılı sonuçlarına baktığımızda insan kaynakları yönetiminde krizin elbette bati etkileri görülse da, 2001deki krizle karşılaştırıldığında personel alımının yüzde 22 henüz az etkilendiği anlaşılıyor. Bu sonuç, şirketlerin elan evvel yaşadıkları kriz deneyimleri zımnında âdem kaynaklarına henüz şuurlu yaklaştığının ve istihdam politikalarında dokunaklı tadilat yaratmadığının göstergesidir diyor. Kötünün iyisi Finans, erke, uz iletişim, reçete, nesiç, iletişim araçları, çabuk istihlak, dayanıklı istihlak, azık ve gayrimuntazam gibi türlü sektörlerden CEO, genel müdür yardımcısı, kayırıcı kaynakları ve gayrı fonksiyonların direktörlerinin benzeri araya getirildiği ve Bilgi Yönetimi Platformu ismi verilen himmet grubunun katılımıyla gerçekleşen araştırma, 2001 ve 2009birlikte yaşanan krizleri üstelik etraflı yerine karşılaştırıyor. Buna bakarak yaşanan serencam krizde, 2001e kıyasla işten çıkarmaların daha birkaç olduğu sonucuna varılıyor. 2001 krizinde şirketlerin yüzdelik 60ının maliyet azaltıcı önlem adına bütün zamanlı çalışanları işten çıkarmaya başvurduğu görülürken bu oranın 2009 krizinde yüzdelik 35e büyüklüğünde gerilediği kaydediliyor. Fakat herhangi bir iki krizde, ayrımlı oranlarla dahi olsa bakir işe alımların durdurulması, önlemler listesinin ilk sırasında. Araştırmaya katılan yöneticilerin yüzde 62si, akıbet ekonomik krizde şirketlerin işe alımları tamamen durdurarak personel maliyetlerini kısmayı yeğleme ettiğini tabir ediyor. 2001 krizinde ise benzeri önlemi uygulayan şirketlerin oranı ise yüzde 90 ile ilk tam saha alıyor. Ekonomik krize karşı şirketlerin devreye soktuğu ilaç paketleri yalnızca işe gurur ya bile işten çıkarmaları kapsamıyor. PERYÖN marifetiyle yapılan araştırma gösteriyor kim şirketler, 2009bile maliyet yarattığını düşündükleri derakap her alanda kısıtlamaya gitmiş. Antrparantez anca kim araştırmaya katılan şirketlerden yüzdelik 42sinde, maliyet azaltıcı projelerin üretilmesi üzere proje kollarının oluşturulduğu gözleniyor. Bunun yanı sıra aksiyon verimini artırmaya yönelik baştan kombinezon dahi yüzdelik 44 ile şirketlerin aldığı önlemlerin başında vadi alıyor. Ancak araştırı 2009 krizinin, 2001dekine kıyasla müşareket yönetimlerini henüz sınırlı ayla getirdiğini dahi ortaya koyan sonuçlara sahip. Aynı geçmiş krizde şirketlerin yüzdelik 56sı çalışanlarını, şirketin mali durumu ve gidişatıyla ilişkin bilgilendirdiğini belirtirken bu azamet, sonuç krizde yüzdelik 46lara kadar gerilemiş. Tayyare hesabına otobüs Şirketlerin krizin etkilerini en organ indirgemek yerine yürüttüğü tedbir paketlerinin arasında ücretler ve canip haklara getirilen kısıtlamalar yer alıyor. Ancak ücretin çalışan bağlılığı ve performansa olan etkisi ayn önüne alındığında, 2009 krizinde şirketlerin (2001e bakarak) elan temkinli davrandığı vazıh. Tıpkı geçmiş krizde maliyet azaltıcı tedbir yerine ücret artışı yapmamayı yeğleme fail şirketlerin oranı yüzdelik 54 iken 2009birlikte bu oranın, yüzde 39a gerilediği görülüyor. Bittabi bazı şirketlerin maliyetleri büzmek adına farklı yöntemlere başvurduğunu bile unutmamak gerekir. Örneğin 2009de müşareket içi ve dışında yapılan güruh ve etkinlikleri tamamen durduran şirketlerin oranı yüzde 37 iken, gelişigüzel üç şirketten biri ulaşım maliyetlerinin ve yolculuk sıklığının azaltılması yönünde mücahede yürüttüğünü, seyahatlerde ise uçak hesabına otobüsün yeğleme edildiğini belirtiyor. Araştırı, 2009 krizinde adam kaynakları yönetimleri alınan önlemlerin etkinliğini de ortaya koyuyor. Buna göre çalışanların şirketin finansal durumu ve gidişatıyla ilişkin bilgilendirmesinin genişlik deli dolu posta olduğu sonucuna vasıl şirketlerin oranı yüzde 81. Bunu gelişim verimini artırmaya yönelik yeniden organizasyon, kullanılmamış düzene harmoni üzere motive ve bilgilendirici eğitimlerin düzenlenmesi, maliyet azaltıcı projelerin üretilmesi ve işten çıkarmaların ferdî performansa bakarak yapılması strateji ediyor. 2009dahi daha deli dolu akse yönetimi! PERYÖN Umumi Heyet Üyesi ve ayrımsız zamanda araştırmayı tay tay arabası Hikmet Yönetimi platformunun başında saha düz Merck Serono İnsan Kaynakları Direktörü Sevilay Pezek Coşkunlukın araştırmayla ilgili görüşleri şöyle: 2001 krizinde önlemlerin önceki sıralarında meydan düz personel alımının durdurulması, cümle zamanlı personelin işten çıkartılması ve ortaklık içi etkinliklerin sınırlandırılması, etkinlik açısından vurgun mesabe alınca şirketler, 2009birlikte farklı önlemleri devreye soktu. Personel alımının durdurulması, 2001e kıyasla henüz bir iki başvurulan ayrımsız yöntem olurken maliyet azaltıcı projelerin üretilmesi, çalışanların şirketin finansal durumuna müteveccih bilgilendirilmesi ve verimi artırmaya yönelik çabalar kriz yönetimi açısından daha etkili sonuçlar doğurdu. Rakamlarla 2009 krizi ve alınan önlemler SAFIHA 1 2009 krizinde mücahede sisteminizde ne kabilinden önlemler aldınız? Önlem Yüzdelik Ücretsiz müsaade 24 Bergüzar sisteminin kaldırılması 18 İşlerin taşeron firmalara devri 14 Emek sürelerini gösterge 12 Evden düzentileme sistemine geçiş 3 TABLO 2 Ücret ve yan haklarda hangi kadar önlemler aldınız? Tılsım Yüzde Sevap artışı yapmadık 39 Ulaşım maliyetlerini kıstık 30 İkramiye ve primleri azalttık 17 Özel keyif sigortası kapsamını kısıtladık 14 Erzak vb. uygulamaları kestik/azalttık 10 LEVHA 3 Çalışanlara yönelik alınan önlemler Tılsım Yüzde İşe alımları durdurduk 62 Kamu zamanlı personeli işten çıkardık 35 Eğreti personeli işten çıkardık 24 Çok iş ödemelerini kestik 20 Terfileri durdurduk 20 Faaliyet saatlerini kısıp part-time sistemine geçtik 11 Daha aşkın eğreti personel aldık 5 İŞTE İNSAN â sabah Onur Uysal onur.uysal@sabah.com.tr
