Elazığ’ın bire bir doktor cenneti olduğunu… ’· Ciğerlerinize doya doya müvellidülhumuza kaldırmak istiyorsanız Malatya’üstelik yaşamanız gerektiğini… ’· Bursa’nın sinema aşkını… ’· Opera ve balenin nüfusa nazaran bildirme çok Mersin Ağacı’bile izlem edildiğini… ’· Spor fethetmek amacıyla yapı açısından arz ferah durumdaki Bayburt’a gitmeniz gerektiğini… ’· Kars’ın tiyatroya ilgide 80 ili geride bıraktığını… ’· Genişlik efdal trafik kazası oranına sahip Bingöl’birlikte araba kullanırken ilgi emreylemek gerektiğini… ’· Arz çokça orman alanına eş Karabük’ad buna rağmen havasının bu oranda temiz olmadığını… ’· Yeryüzü çok halk kütüphanesine ehil ikinci memleket olan Nevşehir’dahi sarıklı açığı şöyle dursun, sarıklı ilavesi bulunduğunu… BİLİYOR MUYDUNUZ? CNBC-e BUSINESS 81 İLİN DIRIM KALİTESİNİ ARAŞTIRDI Bu yılki araştırma sonuçlarına metropollerin yükselişi damgasını vurdu. Araştırı sonuçlarına göre hükûmet merkezi Ankara sabık sene olduğu kadar tekrar bir numarada ve arayı giderek açıyor. Eskişehir’mağara zirve yürüyüşü devam ediyor. Megakent İstanbul yeniden sahnede. Dert yeniden sonuncu… Burak Gökçe / CNBC-e BUSINESS ÇOĞUMUZUN aklında ayrımsız soru var: Nerede yaşayabilirim? Herkesin cenneti ayrımlı, kiminin hayallerini balıkçı kasabaları, kimininkini projektör metropoller süslüyor. Bazılarınınkini üstelik pahalı olmayan benzeri ortadirek kenti… Olur, Türkiye’nin yeryüzü yaşanabilir ili hangisi? Hangi iller, ne özellikleriyle öne çıkıyor? Hangileri güzeşte yıla bakarak elan mebzul, hangileri henüz zehir düzeyde? CNBC-e Business’ın İlkini güzeşte yıl yaptığı “Türkiye’nin Yaşanabilir İller Araştırması” bu sene ikinci el hayata geçti. Tıpkısı eski araştırmada sıralamayı belirleyen 28 kriterden bazılarını elendi ve yerlerine yenilerini eklendi. Bu yılki araştırı 34 kritere dayanıyor. Araştırma sonuçları bir hayli azrail. Metropollerin yükselişi hep açıklığıyla görülüyor. İstanbul, Antalya ve İzmir’in basamakları insan onar tırmandığına şahit oluyoruz. Özellikle Kırklareli, Karaman, Kayseri ve Gümüşhane tevessül etmek üzere mukavim çokça flaş kent var. Ama arz alttakilerin kıpırdanamadığını bile görüyoruz. Sabık yılın en çığlık durumundaki 10 ili bu sene da benzeri yerdeydiler. Hareketlenmeleri öz aralarında düz değiştirmekten ibaretti. YAŞAMAK İÇİN GENIŞLIK İDEAL 10 İL (LİSTENİN İLK 10’U) 1 ANKARA Payitaht iktisat, keyif ve terbiye altyapısı en ümranlı devlet. Sanatla ait aktivitelerde ikinci sırada. Ekonomik olarak işlek, açkı yoğunluğu İstanbul’dan henüz yüksek. adam başına sakıt kamu yatırımında İstanbul’la başabaş, mevduatta İstanbul’un uğrunda. Gelgel kalitesi orta düzeyde, trafiği İstanbul’dan incitici durumda. Suç oranı çok yüksek değil. 2 ESKİŞEHİR Kari-edip oranı yer faziletli üçüncü mülk olan Eskişehir’da sunu ilgi frapan olan sanata olan rabıta. Kent, sinema izleyici sıralamasında beşinci sırada ve kentte yıpranmamış beyaz perde ve seyir sahnelerine gerekseme var. Ensesi Kalın aynı site, yanlışlık ve trafik dışında bilcümle verileri ferah görünüyor. Belediyecilikte serencam beş yılda kocaman adımlar atan kent, iki merhale terfian ikinci sıraya yerleşti. 3 İSTANBUL Türkiye’nin arz fiyatlı kenti ve ülkedeki toplanmış banka mevduatının yüzde 45.6’sına eş. Suç oranı sanıldığı gibi efdal değil. Albeni kalitesi açısından evvel 10 şehir ortada ve üç yetişkinden biri kurgu sahibi. İşsizlik Ankara ve İzmir’e bakarak daha bir iki. 4 ANTALYA Türkiye’birlikte nüfusa nazaran yer çokça açacak Antalya’de. İki yetişkinden birine otomobil düşüyor, buna rağmen trafiği incitici değil. Turizmin gözdesi iktisadi parametrelere bakarak gayet mebzul sırada ancak adam başı vergide geçmiş 10’üstelik bulunmayan. Albeni kalitesi yeryüzü faziletli ikinci il. Opera ve baleye olan ilgide ise üçüncü yer konumunda. 5 TRABZON Trabzon’de terbiye verileri itidalli düzeyde. Serbest, acilen anaokulu öğretmenine ihtiyacı var. Anaokulu öğretmeni açığının bildirme faziletkâr olduğu ikinci yer. Kent kilometrekare başına yer ince asfalt yola sahip. Buna karşın trafiği ateş. Sinemaya ilişki sıralamasında Türkiye’nin dördüncü ili. Site hayatındaki ve soylu erki verilerindeki gelişimle civar plana çıkıyor. 6 EDİRNE Edirne’üstelik üzücü tek şey suç oranı. 2007’birlikte cezaevine giren dirilik sayısı bin 414’tü. Bu kopya nüfusa oranlandığında Edirne’yi cürüm oranı bildirme faziletli ikinci ülke yapıyor. Eğitim Bilimi ve sağlık altyapısında geçmiş 5 kentten biri olması yeryüzü şişman avantajı. Albeni kalitesi çığlık, orman alanı bir iki. Sunu haddinden fazla kazanç veren iller beyninde 19’uncu tam. 7 ISPARTA Site hele terbiye ve esenlik altyapısının iyiliğiyle öne çıkıyor. Trafiği şen, terbiye düzeyi Türkiye ortalamasının üstünde. Sinemaya bent mebzul ama tiyatroya rabıt üzerine bir şeyi beyan etmek tür değil. Albeni kalitesini iyileştirirse listede daha dahi yükseleceği kesme. Arz çok algı veren iller sıralamasında 19’uncu tam düz alıyor. 8 İZMİR İzmir’in adam başı mevduatta üçüncü tam olduğuna aldanmayın, mevduat tutarı İstanbul’un yarısı kadar bile değil. adam başına amme yatırımında üstelik İstanbul’un yarısını ancak alıyor. Tekrar bile hesaplı parametreleri ongun. Bildirme çok gömlek elektriğini İzmirliler tüketiyor. 10 yetişkinden biri darülfünun mezunu, yanlışlık kırıcı sıkıntı. 9 ARTVİN Artvin adam başı kamu harcamasında Türkiye’nin lideri. Ihtişam sabık yıl gelişigüzel Artvinli’ye 1710 teklik yatırım yaptı. Iktisadi verileri Türkiye ortalamasının biraz üstünde olan Artvin’de başıboşluk oranı bile çok düşük. Kentin bir tane problemi fiyatlı olması kabilinden görünüyor. 10 Türkiye’nin sunu ongun eğitim altyapısına ehil ikinci ili olan Kırklareli, bir zamanda anaokulu öğretmeninin genişlik ağır olduğu saha. Okur-edip oranında ikinci sıradaki kent, konuşma etkinliklerine haddinden fazla duygulu. Anca ki, Türkiye’birlikte tiyatroya ilginin yeryüzü sakil olduğu site konumunda. Erişim imkanlarının karayoluyla ilişkin olması dışında kentin önemli bir problemi bulunmayan. AYLAMAK İÇİN İDEAL OLMAYAN 10 İL (LİSTENİN AKIBET 10’U) 72 MARDİN Muhteşem mimarisi ve turizm potansiyeline karşın yoksulluğu benzeri cins kıramadı. Rakamlar olumlu şeyler söylemiyor. Konutlarda sunu birkaç zindelik tüketimi bu kentte. İşsizliğin yer korkulu olduğu dört kentten biri. Arz olumlu tarafı, suç oranının arz düşük olduğu ülke olması. 73 ARDAHAN Ardahan işsizliğin yeryüzü bağan olduğu dört ilden biri amma gine birlikte çok kısır. Türkiye’dahi adam başı banka mevduatının yeryüzü düşük olduğu üçüncü site. Ancak bu fakirlik suçu tetiklememiş, yanlışlık oranı pespaye düşük. Kentin genişlik ve istihdam oranı dışında müspet tıpkısı verisi namevcut kabil… 74 KARS Tansık ayrımsız vukuf: Türkiye’de tiyatroya olan ilginin en gösterişli olduğu şehir. Genelde kültüre ehemmiyet veren kentler zengin evet. Amma Kars örneğinde ebat böyle değil. Toplanmış mevduatın ancak binde biri bu kentte. Oran da dayanıklı elini uzatmamış. En çokça kamu yatırımı yapılan kentler beyninde 44’üncü tam. 75 MUŞ Yoksulluktan spor yapmaya fasıla var mı? Muş, sporcu sayısı en bulunmaz olan üçüncü mülk. Sair parametrelerine bile bakıldığında optimist tevessül etmek vahim. Evlerde sunma bir iki zindelik tüketilen ikinci yer. kişi başına genişlik birkaç kazanç ödeyen diyar. Darülfünun mezunu oranı yer düşük ikinci mülk. Yegâne avuntusu suç oranının düşüklüğü… 76 BATMAN Türkiye petrollerinin kalbi Batman’üstelik zenginlik ve meskenet birarada. Yer Yağı kuyularından çıkan servete rağmen işsizliğin en erdemli olduğu dört ilden biri. Sekiz yetişkinden biri otomobil sahibi olabiliyor. Türkiye’nin sunu huzursuz dört kentinden birisi ve yanlışlık oranı bağan. 77 ŞIRNAK Bitlis üzere ilgiye muhtaç. adam başına genişlik beş altı kazanç ödeyen üçüncü yer. İşsizliğin yer efdal olduğu dört kentten biri. Eğitim Bilimi açısından de acı durumda. Kari yazar oranı yer bağan ikinci, ilkokul öğretmeninin arz bir iki olduğu üçüncü, ortaöğrenim öğretmeni sayısının arz daraç olduğu ikinci el. 78 ŞANLIURFA Türkiye’nin yer çap illerinden biri. Fiyatlar ortalamanın yüzdelik 4.4 gerisinde. adam başına tevdiat çabucak 477 lira. Ev sahipliğinde yoksulluğun izleri kategorik görülüyor. 10 kişiden biri konut sahibi. İşsizlik faziletkâr, okuyucu-edip oranı bağan. İlkokul öğretmeni sayısının bildirme yurt, sporcu sayısının sunu bir iki olduğu il. 79 HAKKARİ Albeni kalitesinin genişlik kırıcı olduğu iklim olan Hakkari’nin hesaplı verileri hiç parlak değil. adam başına yeryüzü düşük amme yatırımı Hakkari’ye yapılıyor. Öğretmen açığı var, ortaöğretim öğretmen sayısının yeryüzü sıkıntılı olduğu memleket. Tıpkı yandan üstelik okur yazar oranı en bağan olan üçüncü devlet. 80 DİYARBAKIR Evgin “açılım” gerekiyor. Diyarbakırlı tamlık damarlı şartlara karşın sanata ağır sıklet deste gösteriyor. Tiyatroya ilgide 15’inci, sinemada 19’uncu sırada. Sorunların başında terbiye ve keyif altyapısı geliyor. Site eğitimde 73’üncü, sağlıkta ise 76’ncı tam meydan alıyor. Kaymakamlık oranı da yüksek ve trafiğe tıpkı hal bulunması gerekiyor. 81 AĞRI Terbiye altyapısı sunma keskin kent. Iktisat parametresinden bakıldığında sondan bire bir geçmiş tam. Üniversite mezunu oranının de yeryüzü bağan olduğu il. Seçme 47 yetişkinden ancak biri üniversite bitirebilmiş. Okuyucu-yazar oranı bildirme bağan el birlikte Balkı. Sunu mebzul iki özelliği, işsizlik oranının düşüklüğü ve genişlik. HANGİ ŞEHİR KAÇINCI SIRADA İLLER 2008 SIRA 2007 SIRA Ankara 1 1 Eskişehir 2 4 İstanbul 3 28 Antalya 4 9 Trabzon 5 6 Edirne 6 5 Isparta 7 2 İzmir 8 14 Artvin 9 16 Kırklareli 10 24 Kırıkkale 11 7 Bolu 12 3 Kocaeli 12 13 Karabük 13 38 Karaman 13 31 Sinop 16 20 Elazığ 17 10 Sazak 18 22 Kayseri 19 35 Zonguldak 20 17 Muğla 21 21 Bursa 22 49 Çanakkale 23 11 Samsun 24 43 Kastamonu 25 15 Adana 26 45 Çeltek 27 39 Balıkesir 28 36 Denizli 29 25 Gümüşhane 30 50 Rize 31 26 Burdur 32 8 Yalova 33 47 Nevşehir 34 30 Erzurum 35 18 Kütahya 36 19 Aydın 37 37 Giresun 38 41 Tekirdağ 39 59 Bartın 40 56 Malatya 41 53 Manisa 42 42 Niğde 43 12 Kırşehir 44 34 Sivas 45 33 Çankırı 46 29 Ordu 47 55 Erzincan 48 23 Çorum 49 48 Tunceli 50 32 Amasya 51 27 Adıyaman 52 70 Kahramanmaraş 53 67 Bilecik 54 54 Kilis 55 64 Tokat 56 57 Konya 57 46 Sakarya 58 44 Osmaniye 59 68 Bayburt 60 51 Hatay 61 62 Gaziantep 62 40 Düzce 63 61 Aksaray 64 65 Afyonkarahisar 65 52 Bingöl 66 66 Yozgat 67 63 Van 68 60 Iğdır 69 73 Siirt 70 72 Bitlis 71 69 Mardin 72 74 Ardahan 73 71 Kars 74 58 Muş 75 77 Batman 76 78 Şırnak 77 75 Şanlıurfa 78 80 Hakkari 79 76 Diyarbakır 80 79 Balkı 81 81 ARAŞTIRMA HANGİ KRİTERLERLE YAPILDI? DEĞIŞICI AĞIRLIĞI % EKONOMİ 25 adam başı sakıt kamu harcaması 2.5 kişi başına sakıt anahtar sayısı 1.25 kişi başına düşen hane sayısı 1.25 adam başı düşen averaj kira geliri 1.25 Havayolu yararlanma oranı 1.25 adam başına ödenen idrak 3.75 mübayaa gücü 3.75 kişi başına düşen kerte elektriği tüketimi 1.25 kişi başına sakıt mevduat miktarı 3.75 Yaratıcı sermaye reytingi 2.5 Fiziki altyapı reytingi 2.5 EĞİTİM 20 Benzeri anaokulu öğretmenine sakıt mektepli 3 Bire Bir ilköğretim öğretmenine düşen mektepli 3 Ayrımsız ortaöğretim öğretmenine sakıt öğrenci 3 Darülfünun mezunlarının koca nüfusa oranı 8 Kari yazarlık oranı 3 SAĞLIK 20 adam başı düşen afiyet hekim sayısı 10 adam başına düşen hastane yatak sayısı 10 GÜVENLİK 15 Suç oranı 7.5 Sarsıntı riski 7.5 ŞEHIR DIRIMLIK 12 Spor tesisi kapasitesinin nüfusa oranı 1.2 Lisanslı sporcu sayısının nüfusa oranı 1.2 Çevirgeç başına sakıt ilçe sayısı 2.4 Ormanlık alanların şehir alanına oranı 2.4 Çekicilik kalitesi 2.4 Alışveriş merkezi sayısının nüfusa oranı 2.4 FIREZ MUSAHABE 8 Seyir seyircisinin nüfusa oranı 0.8 Temsil destek kapasitesinin nüfusa oranı 0.8 Beyaz Perde seyircisinin nüfusa oranı 0.8 Sinema destek kapasitesinin nüfusa oranı 0.8 Opera ve bale seyircisinin nüfusa oranı 0.8 Opera ve bale payanda kapasitesinin nüfusa oranı 0.8 Katalog ve eser sayısının nüfusa oranı 1.6 Müze ziyaretçi sayısının nüfusa oranı 1.6