ANKARA (A.A) – Güliz Demircan Yücel – Çabukça küsurat yer yağı gelirlerini alt yapı yatırımlarına ve ithalata yönlendiren Irak, hem gücük hem üstelik uzun vadede Türkiye amacıyla, flaş aynı aksata niteliği taşıyor. Irak’ın ileriye müteveccih envestisman ve yeniden yapılanma hedefleri, tekmil sektörler için koca ticaret fırsatları sunuyor. Türk girişimcileri için hane, kara yolları, demir yolları, sulama sistemleri üzere zir çatı yatırımları ile hele çimento başta oluşmak için, inşaat malzemeleri yüce benzeri ilişki oluşturuyor. Irak’ın baştan inşası amacıyla Ulusal Yatırım Komisyonu’nun hazırladığı 750 projenin hep tutarı ise 600 milyar dolar olarak belirlendi. AA muhabirinin İhracatı Geliştirme Tetkik Merkezi’nin (İGEME) Irak raporundan derlediği bilgilere göre, Irak’ta yapım ve üstenme sektörü hızlı tıpkısı tahaccüm dönemine girdi. Günümüz şartlarına yersiz ya dahi iptal edilmiş yapıların baştan düz yazı edildiği, inşaat işleri ve yapım malzemeleri pazarının geliştiği Irak’ta düzenlenen projelerin başında basamak gelirken, esas madun çatı yatırımları bile su temini projeleri, atılmış akarsu arıtma tesisi, ruh santrali, sayrılarevi, meslek ve konut inşaatı, yağız yolu, gelgel yolu, güreşçi köprüsü ve liman inşaatı alanlarında yoğunlaşıyor. Baştan mensur, tamirat ve yapım projelerinin sayısındaki artış ve tahminlere bakarak, bu alanda vacip envestisman tutarının 100 milyar civarında olması çimento ilkin tutmak amacıyla, yapım malzemeleri ve ilişik hareket makineleri ile takım pazarının bu zümre projelerle önümüzdeki yıllarda sürekli hayat dolu kalması öngörülüyor. Avrasya Sanayici ve İşadamları Derneği (ASİAD) Ankara Şubesinin ”Başkent ASİAD” dergisinde üstelik yer alan rapora bakarak, Irak’ta inşaatla ilişkin malzemelerin üretimi üzere dinç ayrımsız anne kâin ve Irak hükümeti fehamet-özel sektör ortaklığı kapsamında şevket kuruluşlarıyla işbirliği yapacak özel yatırımcılar aranıyor. Polat, çimento, tuğla, pencere ve mermer alanında paydaşlık fırsatları mevcut bulunuyor. Yalnız Basra’da 44 bin 700 sayı kullanılmamış hane yapılması, 9 bin konutun de yenilenmesi gerektiği ve bağan gelirli ekip için 4 bin 300, ılımlı dirimsel grubu üzere 22 bin 700 ve faziletkâr dirimsel grubu üzere üstelik 17 bin 700 adet yeni hane ihtiyacı olduğu durum ediliyor. Göz edindirmenin millî tıpkı evleviyet olduğu Irak’ta bunun üzere muhteşem miktarda özel sektör yatırımına ihtiyaç duyulduğu belirtiliyor. Irak hükümetinin evleviyet verdiği alanlar ortada öğün ve demir hat inşaatı, neşelilik üretimi, ısı yayımı ve tevzi ağları, liman rehabilitasyonu, su ve şebeke arıtma tesislerinin inşası ve rehabilitasyonu bulunuyor. Ayrıntılı yıllar nazik oran kuruluşlarının inşaat sektörünü tekeline aldığı, bununla birlikte Irak hükümetinin sektörün şişman ölçüde özelleştirmesine evleviyet verdiği ve mehabet kuruluşlarının yaptıkları işleri üstlenecek yeni özel ortaklar aramaya başladığı tabir ediliyor. -RESMİ RAKAMLAR, GERÇEĞİ YANSITMIYOR- Irak’ın coğrafi ve geri hizmet avantajları nedeniyle Türk müteahhitlik firmaları üzere iri benzeri potansiyel vaat ettiği, bu çerçevede özellikle yapım alanında bölgede ruh gösteren firmaların sayısının arttığı vurgulanıyor. Rapora bakarak, Türk müteahhitlik firmalarının son yıllarda Irak’ta üstlendikleri işlere ilişkin resmi rakamlar gerçeği yansıtmıyor. Üstlenilen stabil çok projeye ilişik istatistiki bilginin kayıtlara geçmemesi dolayısıyla cins rakamların çokça elan faziletli olduğu var sayılıyor. İlk olarak 1981 yılında Irak üstencilik pazarına giren Türk firmalarının bu ülkedeki faaliyetleri, cidal sonrası dönemde ivme kazanan ast çatı ve üst çatı yatırımları zımnında 2003 yılından itibaren hızlandı. 2007 yılında 545 milyon dolar tutarında 39 adet proje üstlenilirken, 2008 yılında bu miktar 72 adet proje ile 1,43 bilyon dolara ulaştı. Türk üstencilik firmaları Irak’ta 2003-2008 yılları arasında 4,8 milyar dolar mesabesinde 450’yi aşkın proje üstlendi. Firmalar, baştan organize sürecindeki Irak’ta muhtelif hane projelerinden askeri tesislere, misil, güreşçi köprüsü, baraj üzere zir bina projelerinden okul, sayrılarevi üzere içtimai tesislere mukavim haddinden fazla alanda cıvıltı gösteriyor. Erbil’üstelik yeniden kodifikasyon faaliyetleri kolaylıkla devam ederken, şehirdeki inşaat işlerinin nazik bölümünü Türk firmaları üstlendi. Şimal Irak’taki 300 civarındaki Türk firmasının 190’ı Erbil’dahi faaliyette bulunuyor. -RİSKLER- bu arada, ülkedeki asayiş sorunları üstlenilen işlerin yürütülmesini zaman zaman zorlaştırıp kesintiye uğratırken, bölgede lüzum yüklenici firma, gerekse taşeron firma adına gelişim üstlenme imkanı kalık olmakla alay malay, üstlenilen işlerin öngörülen şartnamelere akıllıca şekilde tamamlanmasında gâh sorunlar yaşanıyor. Türk üstencilik firmalarının hareket üstlendiği yeryüzü riskli ülkelerden olan Irak’ta Türk firmaları, asayiş kaygıları dolayısıyla faaliyetlerini imdi Kuzey Irak’a yönlendiriyor. Türk müteahhitlik ve danışmanlık firmalarının takanak talepleri ile istihkak ödemelerinde geç ödemeler dolayısı ile yaşadığı zararlar dahi her an artıyor. Alelhusus bankacılık sisteminin zinde işlememesinden kıran derhâl tezce bütünü kamu kuruluşu olan işveren idarelerinden alınan projelerin sürdürülmesinde üstelik güçlükler yaşanıyor.