ABD’li yatırım bankası Lehman Brothers’in 15 Eylül 2008’de iflasını açıklamasıyla tam dünyayı etkisi altına alan toptan akse, 2009’de Türkiye ekonomisine bile damgasını vurdu. İstihdam, dış satım ve üretim üzere ana ekonomik parametrelerde kilolu düşüşlere sebep olan krizin yılın sonuç çeyreğinde etkisini azaltması, 2010’a ait umutların yeşermesine sefer açtı. Küresel krizin ekonomiye etkileri, çarpıcı sonuçları dahi yanında getirdi. Örneğin tıpkısı yandan Türkiye genelinde işsiz sayısı 4 milyona dayanırken, mavera yandan yıllardır “ekonominin belası” denilen akan ayan kapandı. özel sektör, kriz dolayısıyla yavaş benzeri finansman sıkıntısı yaşarken bankacılık sektörü, tamam dünyada para sektörünün duygusal çekiştiği bu dönemde karını yüzde 32 oranında artırmayı başardı. Kül olumsuz gelişmelere karşın 2010 yılında, ekonomide genel aynı toparlanma olması beklenirken, Türkiye’nin kangren sorunu işsizliğe ise bakir yılda hal görünmüyor. İhracat yüzde 27 geriledi Toptan akse, arz tahripkâr etkisini ihracatta gösterdi. 2002 yılından bu yana okkalı tıpkı yücelme trendi gösteren ihracat, 2009’üstelik iri dem kaybetti. Krizin ihracattaki 11 maaş bilançosuna bakarak ihracat gelirleri 2009’dahi yüzde 27 gerileyerek 130 milyar dolardan 94,8 bilyon dolara geriledi. Mesafe 2009 rakamlarıyla alay malay ihracatta 100 milyar dolar sınırının aşılması bekleniyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre dış alım ise 11 ayda 112 bilyon 849 milyon dolar yerine gerçekleşti. Merkez Bankası’nın açıkladığı ödemeler dengesi bilançosuna bakarak bu yılın aile-ilk teşrin döneminde cari kilitsiz küreksiz, benzeri eski yılın bire bir dönemiyle karşılaştırıldığında yüzdelik 79,4 oranında azalarak 38 bilyon 319 milyon dolardan 7 bilyon 903 milyon dolara geriledi. Küresel krizin etkisiyle sıkışık dört çeyrek altın küçülen Türkiye ekonomisi, bu sene üçüncü çeyreğinde yüzde 3,3, yılın 9 ayında ise yüzdelik 8,4 küçüldü. Sektörel bazda bakıldığında 2009 yılının 9 ayında yeryüzü fazla küçülme, yüzdelik 19,5 ile inşaat sektöründe yaşandı. İşsizlik oranı ise bu yıl ilkgüz ayı itibariyle yüzde 13,4 oldu. Ilkgüz ayında mecmu istihdam 22 milyon 20 bin kişi, aylak sayısı ise 3 milyon 396 bin sevimli yerine açıklandı. Satın almalar yüzdelik 40 azaldı 2009 Türkiyesi’nin muhassala ve mübayaa ortamı 2008 yılını mumla arattı. 2008 yılında mecmu 172 sayı birleşme ve satın alma işlemi gerçekleşmiş, mecmu işlem hacmi ise 18.4 bilyon dolara ulaşmıştı. 2009 yılında ise satın almalarda muamele sayısı yaklaşık yüzdelik 40, muamelat hacmi ise tahminî yüzdelik 80 azaldı. Ilkgüz 2009 sonu itibariyle yer aşkın yabancı envestisman girişinin olduğu göz, 1.5 bilyon dolar ile erke (faaliyet, doğal gaz, akarsu) sektörü olurken ikinci düz yüzdelik 29 ile imalat sanayii oldu. Sene içre öne çıkan satın almalar ise şunlar oldu: Mayıs 2009’dahi OYAK Çimento Grubu, Lafarge Arslan Çimento’nun yüzdelik 97,3’ünü, Lafarge Ereğli Çimento’nun yüzde 50’sini ve Lafarge Beton’un yüzdelik 24,24’ünü satın aldı. Ekimde Türkiye’nin genişlik büyük bilgisayar üreticilerinden Casper, Aidata’yı satın alırken aralıkta Beymen Mağazacılık, Beymen Business, Club Beymen, Beymen Studio ve B Beymen markalarını Boyner Iri Mağazacılık AŞ’ye devretti. Yılın akıbet mübayaa haberi üstelik telekom dünyasından geldi. Vodafone Holding, Borusan Telekom’un hisselerinin tamamını satın aldı. Yabancıların, işlem hacmindeki payı ise ince yıllardan bilahare ilk kez, serencam beş yıldaki yüzdelik 80-85 seviyelerinden yüzde 55’e geriledi. Arsıulusal Yatırımcılar Derneği YASED’in rakamlarına göre 2009’un evvel 9 ayı itibariyle yabancı envestisman girişleri 6 milyar dolar seviyesinde kaldı. Denizli’deki iflaslar çokça konuşuldu Türkiye ihracatından yüzde 5 hisse kayran, istihdamın tekstil sektörü amacıyla 2009, bey artışlarının birlikte “lezzetsiz” gelişmelere dahi manzara olan benzeri yıl oldu. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine bakarak ilk teşrin ayı siparişlerinde yüzde 16,6’lık artışla serencam dört yılın zirvesine çıkan seksiyon, yıllık bazda dahi yüzdelik 8,2’lik artım gösterdi. bununla birlikte sektörün ancak genelindeki genişlik büyük üretim merkezlerinden Denizli’den ardı ardına mevrut batkı ve intihar haberleri, bu müspet gelişmeleri gölgede bırakarak yıla damgasını vurdu. Sektörün 37 yıllık dev işletmelerinden Esat Sivri’nin sahibi olduğu Denizli Basılmış ve Boya Endüstri (DEBA) iflasını açıkladı. Aradan 15 zaman geçmeden bu defa Denizli, evliya benzeri tekstilcinin “intihar” haberiyle sarsıldı. Sektörde inovasyona verdiği önemle tanınan Funika Ana Ortaklık Yönetim Kurulu Başkanı Osman Nuri Sözkesen, işlerin şiddetli gitmesini kaldıramayarak ofisinde intihar etti. Sektörün önde mevrut işadamları, bu olayların arkası sıra tenkit oklarını gine hükümete çevirdi. Hükümet, çın sektöre yeterli desteği vermemekle ve yatırımcıyı serbest bırakmakla eleştirildi. Bütün bunlara rağmen fasıl, bütün ihracattan elan az düşüş kaydederek yılı yüzdelik 22 kayıpla 5.3 bilyon dolarla kapattı. Perakendeciler yüzde 6 büyüdü Düzensiz sektörü üzere ise 2009 yılı “soluklanma” yılı oldu. Henüz önceki yıllarda çift haneli nema rakamlarına imza atan tarumar sektörü, 2009 yılında yüzdelik 6’lık aynı nema rakamı yakaladı. 2009 yılında muamele büyüklüğü 170 bilyon dolara vasıl sektörde yatırımlar, atiklik kesse de tam anlamıyla durmadı. Bu yıl ortamında 23 eskimemiş alışveriş merkezi (AVM) hizmete girerken sağlanan istihdam ise 450 bin kişiye ulaştı. 2009 yılında açılan İstanbul Toplu Tartışma Ahzüita Merkezi ise yaklaşık 750 milyon euroluk yatırımıyla dikkat çekti ve sektördeki metrekare büyüklüğünü balaban ölçüde artırdı. 2010 yılında ise 63 yeni AVM’nin hizmete germesi bekleniyor. Yılın son aylarında Prada ve Hermes kabilinden markalar, Türkiye’deki evvel mağazalarını Nişantaşı’nda hizmete açtı. On Paralık elbet 2009 yılında müteferrik sektörünün bildirme etkin kısmı, elektronik perakendeciliğinde yaşandı. Pazara 2009 yılında yıpranmamış aktör namına Saturn ve Best Buy üzere markalar girdi. Bulunan markalar ise yaptıkları izdihamlı açılışlarla almaç çekmenin yolunu seçti. Yüzlerce şeriklik iflas talik istedi Iktisadi akse zımnında şirketlerin iflas erteleme başvurularında bu yıl balaban tıpkısı çoğalma yaşandı. Nakit krizi piyasaları kilitledi. İşadamları vadeli çeklere, şirketler iflas ertelemesine sarıldı. İcra İflas Kanunu’nun 179’uncu maddesinden derk etmek isteyen borca batık şirketlerin sayısı 2009’de şişman oranda artarken, sayı farkı 6-7 ay süren iflas tecil davasında yüzlerce şeriklik akıbet bekliyor. Öte yandan akse döneminde ihtilafa düşen şirketler, çareyi muhatabı olan şirketin iflasını istemekte aradı. Türkiye’nin yer iri inşaat firmalarından Hazinedaroğlu hakkında açılmış iki hüsran davası bulunuyor. Birbirlerinin aleyhine hüsran davası açan şirketlerden bazıları ise şöyle: Societe Generale, The Bank of Nova Scotia ve Commerzbank, Goldaş Kuyumculuk’un iflasını istedi. Doluca Şarapçılık, Dördül, Kano ve Anne Turizm’in iflasını istedi. Şehir Gıda PM Mağazacılık’ın iflasını isterken Arcellor Mittal birlikte Can Metal’in iflasını istedi. Aygaz, Proksima Hikmet İşlem’in, Balkı Otomotiv ise Uzel Makine’nin iflasını isteyen şirketler beyninde meydan aldı. EKONOMİDE 2010 HEDEFLERİ: * İhracat, 111 milyar dolara çıkma. * Tutum yüzdelik 3,5 büyüyecek. * İşsizlik oranı yüzde 14,6’ya çıkacak. * Aut tecim açığı 45.5 bilyon dolar olacak. * Yabancı girişi 10 bilyon doları bulacak. * Sanayi sektörü yüzdelik 4,4 büyüyecek. * Tertipsiz sektörü yüzde 10 büyüyecek. TRT-Altı açıldı DTP kapatıldı Siyasetin gündemine 2009’üstelik demokratik açılım tartışmaları işaret vurdu. 2009, 1 Ocak’ta im hayatına başlayan TRT-Altı (TRT-6) ve Başbakan Tayyip Erdoğan’ın kanalın açılışında yaptığı konuşmadaki ‘TRT Altı be xer be’ (TRT 6 görklü olsun) sözleriyle açıldı. Yılboyu siyasetin gündemine işaret vuran demokratik açılım 10 Kasım’birlikte Meclis’e getirildi. Görüşmeler sırasında potansiyel farkı yükselirken, CHP’lilerin pankartlı protestosu detaylı süre tartışıldı. Demokratik açılım 13 Kasım’de ise Meclis’teki özel oturumla ele makbuz. TBMM 2009’da aynı umde henüz aile sahipliği yaptı. DTP Genel Başkanı Ahmet Türk, Sedir’te partisinin ekip toplantısında Türki başladığı konuşmasının aynı bölümünü Kürtçe yaptı. Türk, Kürtçe’ye geçince Sedir TV yayınını kesti. Açılıma bindi için Çırağ ve Mahmur’dan dönenler amacıyla düzenlenen istikbal törenleri tepki çekerken, Kanunuesasi Mahkemesi’nin DTP’yi kapatması kullanılmamış aynı dönemin kapısını açtı. Hınzır gribi ve selin yılı oldu İstanbul, eylül ayı başında tarihinin arz büyük sel baskınlarından birini yaşadı. Günler öncesinden duyurusu yapılan keder yağış 8 Eylül’dahi Trakya’yı 9 Ilkgüz’birlikte ise İstanbul’u vurdu. Yeğin felaketinde 30’un üstünde gönül yaşamını yitirken, binlerce ve işyeri sular altında kaldı, maddesel zararın boyutu milyarlarca doları buldu. Türkiye 2009’de domuz gribiyle birlikte boğuştu. Serencam verilere göre domuz gribinden ölenlerin sayısı 450’yi geçerken, Tayyip Erdoğan’ın “Ego da ailem üstelik telkih kaçınan” diye niteleyerek Afiyet Bakanı Recep Akdağ’a çıkışması telkih tartışması başlattı. Cemevinde geçmiş Cumhurbaşkanı Cumhur Reisi Abdullah Gül, Süleyman Demirel’in 1995’teki ziyaretinden 14 sene bilahare Tunceli’ye gitti. Gül, Tunceli ziyareti çerçevesinde cemevine gitti. Cemevine önceki girenler amacıyla yakılan kandil bu yol bağdaş kurarak semah törenini izleyen Gül hesabına “beraberlik, demokratlık ve sulh” üzere yakıldı. Gül, cemevine her an semah izleyen önceki cumhur reisi oldu. 2010’DA BÜTÇEDE NELER OLACAK TBMM Genel Yerleşmiş’nda yapılan görüşmeler sonrası mabeyin sonunda 2010 Yılı Merkezi Dümen Bütçesi akseptans edildi. Bütçede 286.9 bilyon teklik harcama yapılacak. 2009’a bakarak harcamalar yüzdelik 7,6 artacak. Alelhusus dünyalık ve bakım alımlarında yılın içre durum edilenin üzerinde harcanması muhtemel. Personel giderleri yüzde 7,2 artacak. Ancak bütçe görüşmelerinde AKP’liler personel çekicilik sınırını ayrılanların yüzdelik 50’sine çıkaran takrir verdi. Bu, mali disiplinden ödün verilmesi olarak yorumlandı. 2010 bütçesinde masraflar tarafında sunma riskli düz sosyal güvenlik. Hükümet tedbirlerle harcamayı azaltma yolu arıyor. Ancak alınan kararlar eczanelerle sorun yaratıyor. Belediyelere dökme kaynaklar, Kaynak’nin üstlendiği ara sıra teşvikler üstelik 2010’birlikte risk alanları. Gelirlerde ise umutlar 10 bilyon lirayı bulması muhtemel özelleştirmeler. Hedefin tutup tutmayacağı izlem edilecek. KİT ve kamu bankalarından elde edilen gelirler azalacak. 2010’üstelik Kaynak ve kamu bankalarından elde edilen gelir yüzde 53,6 azalarak 2.1 milyar TL’ye düşecek. Vergiler artacak 2010 bütçe tasarısı TBMM’ye sunulduğundan beri sunu çokça tartışılan laf rüşvet gelirlerindeki artış. Vergi gelirleri yüzdelik 18,2 artışla 193.3 milyar liralık olacak. 2010’birlikte KDV ve ÖTV kalemlerinde faziletkâr biçimli artışlar ilgi gururlu. Akaryakıt, sigara ve şarap kabil ürünlerden alınan ÖTV gelirleri, gelecek sene yüzde 31,6; gelişigüzel tip mülk üzerinden kesilen KDV ise yüzde 19 artacak. İthal ürünlerden kesilen KDV’nin da yüzde 23,7 artacağı adisyon ediliyor. ÖTV’nin detaylarına bakıldığında ise anne artışın akaryakıt ve sigara üzerinden alınan vergilerden kaynaklandığı anlaşılıyor. Akaryakıt üzerinden alınan ÖTV yüzdelik 26,15, sigaradan alınan ÖTV ise yüzde 41,54 artacak. 2010 yılında hükümet 50.1 bilyon lira tıpkısı açıkça hedefliyor. 2010 yılındaki açığın ise tutma ihtimali tutkun bulunuyor. En dolgunca ihtimalle açığın 60, yara ihtimalle de 70 milyar liraya kadar çıkacağı yönünde tahminler var. Müracaat