BES 17 yılda İşsizlik Fonu’nu geçti

Zaman, Ferdî Tekaütlük Sistemi’nin (BES), 17’inci yılı. Yani, bundan 17 sene ilk, ülke tasarruflarına yardım bulmak, bireyleri tasarrufa motive etmek üzere hep başladı ve 17 sene evvel eksiksiz dahi bugün önceki BES sözleşmesi yapıldı.

Hürriyet’cilt Noyan Doğan’ın yazısı:
Haddinden Fazla ongun hatırlıyorum, o gün, ilkin sendikalar olmak amacıyla bir nice antant sisteme hem şüpheyle bakıyor hem de vahim eleştiriyordu. Eleştirilin üstelik birkaç nedeni vardı. Birincisi, geçmiş yıllarda avlu sigortalarında yaşanan dağ tecrübeler ve vaat edilen sözlerin namına getirilmemesi. İkinci sebep, 2000’li yıllardan ilk bölük edindirme yardımı kabil fonlardan dünya yeniden vatandaşların yaşadığı şiddetli deneyimler. Birtakım kesimler da tekrar o dönemde, tasarrufa ihtiyaç olduğunu akseptans etse üstelik BES’e bağ olmayacağını savunuyordu. Anlayacağız, BES, başladığında alelacele hemen mecmu kesimler sisteme kuşkuyla bakıyordu. Bu nedenle da topluluk nezdinde çokça üstelik değer görmedi.
 
BES’TE KIRILMA NOKTASI
İtibar görsün diyerek de 2003’te uygulama algı teşviki ile başlatıldı ve sisteme giren kişilere maaş yatırdıkları ulama paylarını vergiden düşebilme imkanı tanındı. Ancak bu imkandan da vakit kaybetmeden etkin inikat yararlandığı için isteklendirme da takatli bandaj görmedi. Aplikasyon başladıktan bir sene sonradan, 2004’nam sonunda, 300 bin can sisteme antre yaptı. Sistemin önceki yılında, 2003 böylece kaynak büyüklüğü 43 milyon liralık, 2004 böylelikle ise 300 milyon liralık oldu.

2013 yılına büyüklüğünde de cümle vahim birlikte olsa gelişimini sürdürdü ve 2012 böylelikle 3 milyon sevimli BES’lenirken; fon büyüklüğü birlikte 20 bilyon liranın az buçuk konusunda artık. Bu 10 yıllık süreçte almanak 300 bin birey sisteme girerken, sistemdekilerin iri ayrımsız kısmı birlikte aradığını bulamayıp, ayrıldı. On sene bu böyle sürdü.

Ta kim, 2013 yılına kadar. 2013’birlikte sistemde köklü değişikliğe gidilerek, yüzdelik 25 ihtişam katkısı uygulamasına geçildi. Sonunda etkin çalışmayan, emekli, ev hanımı BES’e giren herkese heybet yüzde 25 katkı yapmaya başladı. İşte, bu durum BES’te intizar noktasıydı. imdi sisteme girenlerin sayısı çabucak yüzdelik 40’lar seviyesinde arttı; sonrasında dahi her sene sisteme almanak tıpkısı milyondan çok güç antre yaptı.

BES’le ilgilendiren kinci intizar ise 2017’in başında oldu. Yeni bire bir reforma gidilerek, 45 gözyaşı şeş kül çalışanların, işverenleri tarafından BES’e alınmasını sağlayan tabiatıyla katılma uygulaması başladı. Böylece BES çatısı altında iki ayrı dizge oluştu; biri 2003’deri beri süren ‘fahri BES’, gayr 2017’den başlayan ‘bizatihi BES’.

ÇALIŞANLARIN YÜZDELIK 22’Sİ SİSTEMDE
17 sene sonradan geldiğimiz noktada ise bundan sonra BES, çalışanı çalışmayanı ile neredeyse yegâne tasarruf ara bulucu. Emeklilik Denetleme Merkezi (EGM), verilerine bakarak bugün, 12 milyon 564 binden çok emanet BES aracılığı ile artırım ediyor. Tekaütlük fonlarının büyüklüğü ise 164 bilyon liraya dayandı. Kişilerin 6.8 milyon fahri BES’te, 5.6 milyonu ise bizatihi BES’te. Kaynak büyüklüğünün 152.6 bilyon lirası fahri BES’kap, 11 milyar lirası üstelik resen BES’ten geliyor. Elan zahir ayrımsız anlatımla nüfusun yüzde 15’i, bilcümle çalışanların birlikte yüzdelik 22’si ferdî emeklilik sisteminde ve artırım ediyor.

Peki, bu, 164 bilyon liralık fon büyüklüğü neyi rapor ediyor? Büyüklüğün anlaşılması üzere takkadak iki kriter paylaşacağım. İşsizlik Sigortası Fonu’nun, 2019 sonu itibariyle bütün varlığı 131 bilyon liranın biraz üstünde. Yani, BES’teki fon büyüklüğü, İşsizlik Fonu’ndan henüz şişman. İkincisi ise, zaman mevduattan sonra sunu haddinden fazla birimin bulunduğu kayran BES ve elan birlikte önemlisi tekaütlük fonlarının büyüklüğü zaman GSYH’nin yüzdelik 3’ü seviyesinde.

Hani derler ya, nereden nereye. 2003 yılında 15 bin kişiden, zaman 12.5 milyon kişiye; 43 milyon teklik fondan, bugün 160 milyar teklik kaynak büyüklüğüne.

Bahis BES olunca, yer çokça düşkünlük edilen üstelik getiriler. Sistemin uygulanmaya başladığı evvel yıllardan itibaren BES’e müteveccih eleştirilerin başında getirilerin azlığı geliyordu. Hassaten aradan güzeşte devir üzere sistemden ayrılanların büyük çoğunluğu ayrılma nedeni yerine getirileri ortaya koydu. Kimileri eleştiriyi biraz daha ati götürüp, ‘yatırdığımızı dahi alamadık’ diyerek, sistemden ayrıldı. Türkiye Sigorta Birliği, Emeklilik Denetleme Merkezi verilerine bakarak BES’in getirilerini paylaştı. Ego dahi sizlerle paylaşayım. 2003 yılından bu yana emeklilik yatırım fonlarının ortalama temel getirisi, yani enflasyondan arındırılmış getirisi, yüzdelik 65.3 reşit.

Sistemin başında itibaren de TL cinsinden borçlanma araçları fonu yüzde 57.16, ecnebi para cinsinden borçlanma araçları fonu yüzdelik 83.33, hazır para fonlar yüzdelik 45.63, değişebilir fonlar yüzde 63.67, karma fonlar yüzdelik 174.13, iş fonları yüzde 145.23 getiri sağlamış. Tıpkısı dönemde, yani 17 yılda, döviz sepeti yatırımcısına yüzdelik 9.38 kaybettirirken, BİST-100 ise yüzdelik 82.59 kazandırmış.

BES sistemi süresince faizsiz fonların payı bile artıyor. 2019 yılında otomatik ortaklık sisteminde sunulan tekaütlük envestisman fonlarının ortalama getirisi yüzdelik 22.8, bireysel tekaütlük sisteminde verilen iştirak fonlarının ortalama getirisi yüzde 30 seviyesine ulaştı. Katılma ve zer fonlarının mecmu fonlar içindeki ağırlığı ise bu yılın eylül sonu itibarıyla yüzdelik 31’e ulaşırken, bu fonların hep değeri yaklaşık 49 bilyon TL’yi buldu.

Aegon, Türkiye pazarından çıkıyor

Kısa iş ödeneği ve işten tarh yasağı 2 kamer uzatıldı

Share: