İnşaat ve yapı ‘out’, turizm ve erke ‘in” BARIŞ BEKAR / baris.bekar@paradergi.com.tr KRİZ dönemlerinin “yazık keçisi” bankalar, tekrar sunma haddinden fazla tartışılan kurumlardan biri konumunda. Bankacılar, alelhusus yüreklilik kanallarını doğruluk sektöre yeteri kadar açmadıkları gerekçesiyle eleştiriliyor. Aynı üstelik bunun üzerine faziletli karlar açıklanınca, siyasilerden çın kısım temsilcilerine, bitiren derneklerinden ödeme sorunu dallı güllü ferdî tüketicilere hızla herkesin eleştiri okları bankalara yöneldi. Esasta bankaların faziletkâr ev, 2009 yılı boyunca daima sakıt faizlerden kaynaklanıyor. Tahvil ve bonodan gebe karlar elde fail bankaların şirketlere güven açmakta isteksiz davranması ise “üzülme” suçlamasının temel nedenini oluşturuyor. Anca kim bankacılar, neredeyse yüksek kar açıkladıkları için kendilerini sahiplenmek yerinde kaldılar. Akse derinleştikçe bankalara müteveccih eleştirilerin boyutu de arttı. Çünkü kredisini ödeyemeyenler “kara çizgilik”ye alınıyor ve ayrımsız elan cesaret alabilmeleri az daha imkansız ağıl geliyor. Sadık seksiyon itimat alamamaktan şikayetçi. Bankacılarsa bilançosu kredi vermeye akıllıca şirket bulamamaktan… Bu tartışmalar 2010 yılında birlikte sürecek üzere görünüyor. Çünkü bankacılar, gelişigüzel sene hedeflerini belirlerken devir analizlerini birlikte dikkate alarak hareket ediyor. Gerçi bankacılıkta birlikte “acı sektörün gani şirketi, gür sektörün kötü şirketi olanaklı” felsefesi ayn ardı edilmiyor. Ancak mukannen sektörlere müteveccih temkinli ayrımsız duruş olduğu birlikte töz. Birçok bankanın dal düzey yöneticilerinin idarehane müdürlerini toplayarak, “Bazı sektörlere kullanılmamış güven vermekten artım mevcut kredileri öğrenim etmenin yollarına bakın” uyarısında bulunduğu söyleniyor. TEKSTİLİN SİCİLİ KABARIK Bankacılar, eleştirilerden bunaldıklarından olacak, krediler üzerine kilitsiz küreksiz düşünce bildirmekten kaçınıyor. Neredeyse topu topu, isimlerinin yayınlanmaması kaydıyla bilgelik verebiliyor. Dal düzey bankacılar, son dönemlerde bölüm müdürlerine hele “İnşaat ve yapı sektöründen uzak durun” mesajları veriyormuş… Peki bankaların üst dozaj yöneticileri hangi sektörlerle ait müspet mesajlar veriyor dersiniz? 2010 yılında öne çıkacak sektörlerin başında turizm, erke, madencilik ve besin geliyor. Bu öngörülerin neye bakarak yapıldığına gelince… Bankacılar, öncelikle 2009 yılında arıtma olacak itimat portföyü yer efdal olan sektörleri belirliyor. Peşi Sıra de 2010 yılında büyüme potansiyeli faziletli olan sektörleri durum etmeye çalışıyorlar. 30 Eylül 2009 itibariyle, oluşum ve nesiç ürünleri sanayisine kullandırılan herhangi bir 100 lira kredinin kestirmece 18 lirası “arıtma olacaklar” ortada vadi aldı. Rastgele ne büyüklüğünde tasfiye olacak kredilerin hepsi “batmış” kendisine tanımlanmasa üstelik bu kerem berenarı erdemli. Bankacılık Aranjman ve Denetim Kurulu (BDDK) verilerine bakarak, tekstil ve oluşum ürünleri sektörüne 2009’un 9 aylık döneminde kullandırılan nakdi kredilerin tutarı 10 milyar 138 milyon lira. Bu kredilerin 1 bilyon 830 milyon lirasında ödeme ülkü var. Yani tasfiye olacak krediler listesinde saha alıyor. Yalnız bu mehabet da bankacıların dokuma sektörünü esmer listeye almasına neden olacak boyutlarda. Ayrıca nesiç sektörünün yüreklilik limitinin zaten yoğun olduğu söyleniyor. Eşkal Bankası’nın biraz elan etraflı ve daha geç açıklayan verilerine bakıldığında dahi gerek dokuma gerekse konfeksiyon ürünlerinde işlerin sağlam dolgunca gitmediği görülüyor. Yılın geçmiş altı mahiye verilerine bakarak, tekstilin iki zir kolunda dahi tasfiye olacak güven oranı yüzde 14 civarında. Nesiç ve dokuma ürünleri sanayiinin ast kollarından bankacıların kişmiri listesinde şimdilik düz almayan sektörlerse cilt ve kürk işlemeciliği ile ip… Bunun gerekçesi ise cilt ve kürk işlemeciliği ürünlerinin ihraç edildiği ülkelerde krizin çokça fazla etkili olmaması. Bankacılar, ten sektöründe fiyatlama sorunu olmadığını, saf kendisine da karlılığın sürdüğünü vurguluyor. Bu yüzden de söz konusu sektörde tasfiye olacak güven oranı yüzde 6 ile yapı geneli ortalamasına bakarak berenarı düşük ayrımsız düzeyde. Tekstildeki trend değişikliklerinin bile bu sektörün bazen zir kollarını 2010 yılında öne çıkaracağı konuşuluyor. Söz Gelişi, iplik sektörünün yıldızı parlayacak. Zira akse zımnında bir nice iplik şirketi kapandı. Bu ebat kalanların daha birlikte güçlenmesini sağlayacak. Yani tekstilin sicili çıkkın olmasına rağmen, kâh alt kollarında gelişim hacimlerinin artması bekleniyor. Ayrıca krizle alay malay tekstilde pamuğun hesabına bireşimli ve akrilik ip kullanımının yöre plana çıkması, bu alanda istihsal yapanların daha aşkın büyümesini sağlayabilir. Bu alanda istihsal yapan üreticiler da bankacıların gözdesi olacak. İNŞAAT SEKTÖRÜ ŞİŞTİ Mİ? Bankacılar, sonuç yılların flaş sektörlerinden inşaata bile 2010 yılı planlarında temkinli yaklaşıyor. Gerçi bu sektördeki tasfiye olacak cesaret oranı yapı ve gıdanın altında. Fakat önümüzdeki sene bu inşaatta çetin aynı sükûnet yaşanacağı beklentisi mevcut. Zira sakıt faizlerle alay malay serencam 5 yılda, hava gücü olan sistem borçlanarak karı aldı. De bankacılar, önümüzdeki dönemlerde faizlerin elan çok düşmeyeceği görüşünde. Ev kredileri sürekli artsa üstelik bibi sektörde stokların efdal olduğu belirtiliyor. Yani 2010 yılının evvel yarısında inşaat sektöründe dinginlik bekleniyor. Bu da bankacıların bu sektöre cesaret ödeme üzerine istemeyerek olmasına illet olacak. Ancak yapım sektöründe canlanmanın imdi yılın ikinci yarısında bidayet alacağı beklentisi birlikte yabana atılmamalı. GIDA TOPTANCILARI BATIK Besin ise yıldızı parlayacak sektörler ortada gösteriliyor. Bankacılar, gıda ve tarımı korkmadan güven verilebilecek alanlar arasında gösteriyor. Vakıa gıda sektöründe tasfiye olacak yüreklilik oranı yüzdelik 7.5 kabilinden faziletkâr sayılabilecek aynı seviyede. Fakat bu sektörde arıtma olacak kredilerinin balaban tıpkı kısmının gıda toptancılarından kaynaklandığına dikkat çekiliyor. Gıda üreticilerinin durumu ise gayet gani görünüyor. Bankacılara göre, gıda sektörü 2010’üstelik de büyümeye bitmeme edecek. Bu sene yağışlar bol başladı. Hakeza giderse rekoltelerin faziletkâr çıkması bekleniyor. Gıda toptancılarını ise esasen damarlı geçecek bir yılın beklediği ileri sürülüyor. TURİZM BILE BÜYÜYECEK 2010 yılında bankalardan haddinden fazla abat kredi alabilecek sektörlerin başında turizm geliyor. Türkiye dışında parçalanmamış Akdeniz ülkelerinde bu yıl turizm gelirleri düştü. İşte bu durum Türkiye’yle ilişkin olumlu beklentileri 2010 yılına da taşıyor. Bankacıların projeksiyonlarına bakarak, turizm sektörü 2010 yılında bile büyümeye devam edecek. Çünkü hem gezgin sayısı hem bile gezici başına harcama tutarlarında çoğalma var. Bile Rusya ve başka ülkelerden mevrut gezici sayısındaki artışın Avrupa kaynaklı olası bire bir daralmayı telafi edeceğine yönelik yaşayan tıpkı ümit söz konusu. Turizmle gelişigüzel otomotiv ve erke bile bankacıların emniyet atfetmek amacıyla yarışacağı sektörler arasında yer alıyor. Endüstri üretiminin yeniden artışa geçmesi, ruh üreticisi erke şirketlerinin karlılığının bitmeme edeceği beklentisini güçlendiriyor. Enerjinin yanında madencilik bile bankacıların gözde sektörlerinden… Servet Dergisi