Zülal Eser – Afrika’da sonuç yıllarda gözlenen soylu erki büyümenin yarattığı yıpranmamış yatırım fırsatları, dünyanın ilgisini buraya yönlendirirken, kıtada tüketim, tabii kaynaklar, tarım ve enfrastrüktür kadar kategorilerin bütün yıllık gelirinin 2020’dahi 2,6 trilyon dolara ulaşması bekleniyor. Müşavirlik şirketi McKinsey Küresel Institute’un hazırladığı ”Aslanların Zamanı/Afrika İçin Sürdürülebilir Nema” ünlü rapora bakarak, kıtada uzun vadeli iktisadi hedefler haddinden fazla diri ve küresel hisse senedi çevreleri bu potansiyeli görmezden gelemiyor. Akıbet 10 yılda Afrika ekonomisindeki tahaccüm hızı, daima benzeri hareket olarak değerlendiriliyor. Bu nedenle Avrupalı şirketlerin, harita üstünde Afrika kıtasına elan iddialı ayrımsız şekilde oynaması bekleniyor. Afrika’daki asıl Diğer Temiz Dar içi Hasıla (GSYH), 2000-2008 döneminde yılda averaj yüzdelik 4,9 oranında büyüdü. Bu nicelik, 1980-1990 döneminin kısaca iki katına balya geldi. Bu gelişme hele telekom, bankacılık, inşaat ve düzensiz sektörlerinde görülürken, ecnebi yatırımlar birlikte gelişme kaydetti. Kıtadaki hanehalkı tüketimi harcamaları 2008 yılında 860 bilyon dolar düzeyindeydi ve bu ululuk Hindistan ve Rusya’dakinden elan fazla. Hak GSYH’nin şu anki hızda artmaya bitmeme etmesi yerinde bunun, 10 yıl ortamında 1,4 trilyon dolara ulaşacağı aritmetik ediliyor. Birbirinden ayrı 50 ekonominin uğrunda zaruret, müstevli emraz ve süt kuzusu ölümleri kabil koskocaman engeller bulunan kıtada 2008 yılındaki 1,6 trilyon dolar düzeyindeki hep GSYH, Rusya ve Brezilya’nın GSYH’lerine balya geliyor. -DÜNYADAKİ EKİLEBİLİR ALANLARIN YÜZDELIK 60’I AFRİKA’DA- Afrika’daki ekincilik de, şirketler için balaban benzeri potansiyel yapılanma ediyor. Dünyadaki ekilebilir alanların yüzdelik 60’ı Afrika’de bulunurken, şu anda yıllık averaj 280 bilyon dolar olan ekincilik üretiminin, 2030’bile 880 milyar dolara ulaşabileceği kaydediliyor. Kıtadaki petrol, doğalgaz ve mineral üretiminin yılda averaj yüzde 2-4 ortada büyümesi bekleniyor. Kâin durumda 430 milyar dolar olan doğal kaynakların istihsal değerinin 2020’bile 540 milyar dolara yükselmesi bekleniyor. Afrika’üstelik sürdürülebilir ve akva tıpkı kazançlı nema sürecinin başladığı belirtilen rapora göre, bebek ölümlerinde kaydedilen azalmayla alay malay acul şehirleşme ve yeni bir mütemmim sınıfın ortaya çıkması ana kara ekonomisinin hızlanmasına hastalık oluyor. Bu hareketi bakmak üzere Afrika’daki politikacıların döviz ve iktisadi kaynaklarını çeşitlendirmeleri, makroekonomik hedeflerini iyileştirmeleri, politik çatışmalara serencam vermeleri, tarım sistemlerini elan bereketli olacak şekilde reforme etmeleri, çabucak büyüyen şehirleşmeyi henüz dizgeli ayla deklare etmek amacıyla içtimai göz programlarını dahi dikkate alarak şehirleşme politikaları oluşturmaları gerekiyor. Kıtadaki herhangi bir ülkenin kendine özgü benzeri tahaccüm eğilimi olması bekleniyor, fakat Afrika ekonomisinin sağlıklı büyümesi, hükümetlerin enflasyon oranlarını düşürmesi, aut vecibe ve bütçe açıklarını de azaltmasını zorunlu hale getiriyor. Altyapı ve eğitime yapılan yatırımların devam etmesi ise elzem kendisine görülüyor. Avrupalı şirketler amacıyla Afrika’dahi yer almak ”çokça ivedili ayrımsız zorunluluk” kendisine değerlendiriliyor. Zira orta sınıfın büyümesi, Afrika’bile yatırımı 5 sene zarfında çokça karlı tıpkısı arkaç getirecek. -ARACISIZ YABANCI YATIRIM, 8 YILDA 7 ITMAM ARTTI- Ana Kara ekonomisi dünyanın arz aceleci büyüyen bölgelerinden biri olurken, hastalıklı hükümet politikaları, savaşlar ve ayrıksı problemler, ülkelerin ayrı ayrı büyümelerine engel yapılanma ediyor. Geçtiğimiz 10 yılda toptan bazda mal fiyatlarındaki artıştan nazik oranda yararlanan Afrika’üstelik mineral, hububat ve sair ağır metallerin fiyatları bile toptan talepteki artım dolayısıyla yükseldi. 1999’bile 20 doların altında olan petrol fiyatları 2008’da 145 doların üstüne çıktı. Kıtada 1980-1990 arasında düşüş görülen işgücü piyasasında 2000’den bu yana yıllık sayı farkı yüzdelik 2,7’lik artış yaşandı. Afrika’ya 2000’dahi yapılan 9 milyar dolarlık direkt yabancı envestisman miktarı, 2008’dahi 62 bilyon dolara yükselirken, yer aşkın Çin, kıtaya olan yatırımını artırdı. . Almanak . Averaj . Toplamdaki Büyüme . Payı Oranı 2002-2007 döneminde sektörler (Yüzde) (Yüzde) —————————– ——- ——– -Natürel kaynaklar 24 7,1 -Toptan satma ve uyumsuz 13 6,8 -Tarım 12 5,5 -Eriştirme ve uz iletişim 10 7,8 -İmalat endüstri 9 4,6 -Finansal hizmetler 6 8,0 -Amme Idaresi 6 3,9 -İnşaat 5 7,5 -Gayrimenkul 5 5,9 -Turizm 2 8,7 -Amme hizmeti 2 7,3 -Diğerleri 6 6,9 -İŞGÜCÜ, 30 YILDA ÇİN VE HİNDİSTAN’DAKİ İŞGÜCÜNE ERİŞECEK- Afrika’nın mufassal vadeli büyümesinde içtimai ve demografik trendler, hele Afrika’daki küsurat hareket gücü, şehirleşme ile orta derslik tüketici nüfusundaki artış hareketli olacak. Şirketler için dört oylumlu sanayi kolundaki iyileşmeyle birlikte 2020 yılında kıtanın gelirinin almanak ortalama 2,6 trilyon dolara ulaşması bekleniyor. Uygun tüketiciyle ilişkin bankacılık, savruk, telekomünikasyon ile altyapı, tarım ve özkaynaklardaki artışın bunu sağlaması bekleniyor. Acun yer yağı rezervinin yüzde 10’unu, altının yüzdelik 40’ını, platin ve krom madenlerinin yüzdelik 80-90’ını elinde bulunduran Afrika’nın petrol, doğalgaz, mineral, gıda, ekilebilir kayran ve değişik saf kaynaklara olan global talepten yararlanmayı sürdürmesi gerektiği belirtiliyor. Gelişmekte olan ekonomilerin kırıcı metallere olan talebi dakikasında büyürken, Afrika’nın hep ticaretinin yarısını bunlar oluşturuyor. Kıtadaki hükümetlerin ayrıca piyasayı ihya etmek üzere kamu şirketlerinin özelleştirilmesi, tecim kotalarının düşürülmesi, vergilerin kesilmesi, yasalı düzenlemelerin güçlendirilmesine ihtiyacı olduğuna işaret ediliyor. Afrika’de 1980’de yüzde 28 olan şehirli kişi, şu anda yüzde 40’a ulaşmış durumda. 2008 yılında 85 milyon haneye 5 bin dolar ve beden mülk girerken, bu grup gelirinin kestirmece yarısından fazlasını gıdadan çok ayrıksı ürünlere harcamaya başladı. Önümüzdeki 10 yılda 5 bin dolar ve üzerinde geliri olan hanehalkının 128 milyona, 2030’üstelik kıtadaki sunu şişman 18 şehirdeki gider gücünün 1,3 trilyon dolara ulaşacağı anlayış ediliyor. Mütezayit iş gücünün 2040’ta 1,1 milyara ulaşacağı öngörülürken, bu suret Çin ve Hindistan’daki işgücüne balya geliyor. -ÜLKELER VE EKONOMİLERİ- Darı, Fas, Güney Afrika ve Tunus tevessül etmek üzere Afrika’nın dört majör ekonomisi, dağınık ve hizmetler sektöründe cesim gelişmeler kaydetti. Bu ülkelerde akıbet 10 yılda inşaat, bankacılık, telekom ve tarumar bütün GSYH’nin yüzdelik 70’inden fazlasını oluşturuyor. Değişik Afrika ülkelerinde ise zaman birim emek maliyet, Çin ve Hindistan’dan henüz faziletli. Afrika’nın petrol ve doğalgaz ihraç fail ülkeleri, kıtanın arz yüksek adam başı düşen milli gelirine erbap olurken, petrol fiyatlarındaki artış, bahis konusu ülkelerin dış satım gelirlerinde bile şanlı artışa defa açtı. Bildirme cesim yer yağı üreticileri Cezayir, Angola ve Nijerya 2000-2008 döneminde petrol ihracatından yaklaşık 1 trilyon dolar dirimsel elde etti. Bu ülkelerin 1990’larda petrol ihracatından elde ettikleri dirimlik 300 milyar dolar seviyelerindeydi. Afrika’nın Gana, Kenya ve Senegal kabilinden intikal sürecindeki ekonomilerinin kişi başına düşen milli gelirleri önceki iki gruptaki ülkelerden henüz bir iki fakat, bu ülkelerin özellikle gayrı Afrika ülkelerine olan savruk ihracatlarındaki artma dikkat çekiyor. Kıtadaki geçiş öncesi ekonomilerin ise yıllık ortalama adam başı düşen milli gelirleri, 353 dolar düzeyinde bulunuyor. Tezelden büyüyen gâh ülkeler arasında arz önemlileri, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Etiyopya ve Finansal. Kıtada, genişlik çokça envestisman alan 10 talih (2003-2008): Ülkeler Milyar Dolar —————– ———— 1- Nijerya 20,3 2- Angola 15,5 3- Darı 9,5 4- Güney Afrika Cum. 9,0 5- Libya 4,1 6- Tunus 2,8 7- Cezayir 2,6 8- Kongo 2,6 9- Sudan 2,6 10-Fas 2,4 -TÜRKİYE-AFRİKA TİCARETİ- Dış Konuşu İlişkiler Kurulundan (DEİK) alınan bilgiye bakarak, Türkiye’üstelik global doğrudan ecnebi yatırımın yüzdelik 1,8’i Afrika kıtasına yapılıyor. Türkiye’nin 1996 yılında 3,1 bilyon dolar olan Afrika ile toplam ticareti yüzdelik 305 çoğalma göstererek 2007 yılı böylece 12,7 bilyon dolara, 2008 yılında 16,8 bilyon dolara yükseldi. Türk üstencilik firmalarının Afrika’bile üstlendikleri projelerin bedeli 2003 yılında 577 milyon dolar iken, 2007 yılı sonunda yıllık 5,7 bilyon dolar, 2008 yılında 3,7 bilyon dolar oldu. Bugüne kadar Afrika’da üstlenilen projelerin toplanmış bedeli ise 24 bilyon 662 milyon dolar düzeyinde bulunuyor.