200 bin kilometrekareye mail toprağı, 13 milyonluk nüfusuyla Senegal, Batı Afrika’nın katiyen görülmesi gereken, yoksulluğa ve açlığa karşın insanların mutlu aynı şekilde yaşamlarını sürdürdükleri ayrımlı ayrımsız mutluluk. THY’nin, haftanın üç günü Senegal’in başkenti Dakar’a uçuşu var. Seyahat yedi saat sürüyor. Dakar 2.5 milyonluk nüfusuyla oldukça çok benzeri başşehir Afrika’da. Türkiye Büyükelçiliği, kentin en güzelce bölgesinde, iyice tıpkı villada bakım veriyor. Senegal’birlikte envestisman fethetmek talip Türk işadamları önce yerine Büyükelçi Mehabetli Kaya’nın kapısını çalıyor. Teferruatlı yıllar Fransız sömürgesi olan Senegal, 1963 yılında bağımsızlığına kavuşmuş. Ülkenin tarihini anlatacak değilim. Ancak nüfusun yüzde 95’inin Mutekit olduğu Senegal’in kurucusu Sedar Senghor, bir Hıristiyan! Hatırlı bire bir önder adına bilcümle Senegal halkının sevgisini nail. Acılarla mahmul Afrika kıtasının sunma rahat ülkelerinden biri olan Senegal’in huzuru yakalama macerası tamam birlikte burada başlıyor. Ülkesinin demografik ve dini yapısını gani bilen Senghor, ülkede aktif olan dini akımların ve tarikatların desteğini alarak bakir Senegal’i kurmuş. Ülkede parçalanmamış tıpkı demokratlık bilge. Herkes birbirine saygılı. Özgürlüğün tadını sıvırya çıkartıyorlar. SABAHA BÜYÜKLÜĞÜNDE AKTIF BİR ŞEHIR Dakar’ı gezerken bağımsız milletvekili ve birbirine hürmetkâr insanların yaşadığı tıpkı ülkenin ne geçmek olduğunu henüz ongun anlıyor adam. Dakar, gecenin ilerleyen saatlerine başkaca sabaha kadar etkin tıpkısı başşehir. Dakar’da gezerken birbirinden ilginç görüntülere tanıklık ediyoruz. Parklar ve sahiller çokça etken. Güneşin batmasıyla birlikte insanlar çoluk çocuk sahillere akış ediyor. Rengarenk domestik giyim kuşam giymiş Senegalliler kalabalıklar halinde aralık geçiriyor. Kardeş Kardeş edenler, yemek yiyenler, dans edenler, zikir çekenler… Kâffesi yanyana. Evet! Yanlış duymadınız. Hoşgörü zarfında yüzlerce insan günün değişik saatlerinde, değişik yerlerde, birbirlerine müdahale etmeden benzeri arada bahtiyar olabiliyor. Dakar’ın göbeğinde cumartesi gecesi bir parkta yüzlerce adam zikir töreni düzenlerken biraz giderek iri bir kulüpte ülkenin yer pop sanatçısı Yusu, Afrika davulları eşliğinde tahammülfersa aynı performansla insanları saatlerce eğlendiriyor. Afrika’dahi birçok ülkeye bilgili olan Sufizm ve tarikat geleneği, Senegal’dahi olağandan hissettiriyor kendini. Yüzde 95’i bulan Mutekit nüfustan cümle bire bir yerlere sınırlı. Anca adsız kapaklı değil. Mecbur oldukları tarikatların sembollerini bayındır ayrımsız şekilde taşıyabiliyorlar. Feribotlarda, meydanlarda, elhasıl seçme yerde mecbur oldukları tarikatın şeyhinin posterlerini taşımaktan çekinmiyorlar. Antrparantez işi henüz istikbal götürüp şeyhinin resmini evet üstelik sadık olduğu tarikatın adını kartvizitine yazanlar dahi var! Devleti yönetenler birlikte halkın bu hassasiyetinin farkında. Dini önderlere saygıda kimse ayıp etmiyor. KADINLAR BAKIMLI VE BAĞIMSIZ Sünni tarikatların egemenliğindeki ülkede üst erkin. Okullarda, kamusal alanlarda seçkin kısıtlama veya yasak bahis konusu değil. Senegal’in yeryüzü bağımsız insanları dahi kadınlar. Rengarenk yerel kıyafetler içerisinde oldukça bakımlı ve zarif duruyorlar. Kentin geda mahallelerinde birlikte kadınlar sunturlu giysilerinden ve günlük bakımlarından ödünleme vermiyor. Dini duyguların kendini seçme yerde hissettirdiği bire bir ortamda, kadınlar berenarı şen. Bir Senegalli, bizi şaşırtan tabloyu şöyle anlatıyor: “Ezan okunduğunda, camiler tıklım tıklım tamam. Tümce dirimsel camiye. Kadınlar de tabii. Şu gördüğünüz birbirinden bakımlı ve derli toplu kılıklı hanımlar başlarını örter, namazlarını kılarlar. İbadet bitince da açarlar,” diyor. Hayatın değme alanına nüfuz etmişler. Birçok alanda başarılarıyla ve girişimci ruhlarıyla biliniyorlar. Dakar’a saf sandığımız bu fena hâlde tablonun ülkenin genelinde bilge olduğunu öğrenince elan üstelik mutlu oluyoruz. bu arada, nüfusun yüzde 5’i Anemist ve Hıristiyanlardan oluşuyor. Onlar da berenarı bağımsız. Eğitimde sağlıkta, günce yaşamda herkesin talebine göre düzenlemeler işlenmiş. KÖLE ADASI GORE Senegal’deki ikinci günümüzde Dakar’ın bir lahzada açıklarındaki Gore adasına geçiyoruz. Gore, Senegal’in hassaten Afrika’nın tarihinde kocaman bir yere sahip. Herhangi Bir sene binlerce seyyah ağırlıyor. Yüzyıllar süresince Gün Batısı ve Ilımlı Afrika’dan toplanan binlerce adam bu adadaki merkezde toplandıktan bilahare gemilerle Amerika’evet ve Avrupa’ya mal karşılığında gönderilmiş. Afrika’nın sunma iri kul pazarı bu adada kurulmuş. Gore’nin köle adası olmadığını kanıt edenler üstelik var ama Senegalliler, adanın köle adası yerine anılmasından tasalı değiller. Kumsallarında çocukların neşeyle yüzdüğü Gore’de lezzetli balıkların ve bahir ürünlerinin tadılabileceği restoranlar mevcut. Durgunluk arayan Fransızlar aracılığıyla çalıştırılan restoranlarda bire bir yandan yemek yerken tıpkı yandan birlikte adaya yanaşan feribotları keyifle izliyorsunuz. Adanın hemen girişindeki Bendegân Evi, müzeye dönüştürülmüş. Rehberler köle hikayelerini detaylarıyla anlatıyorlar: “Dönüşü sıfır yolculuğa açılan başlık!” İki eğik Köleler Evi’nin alt katındaki bu bap denize açılıyor. Hücrelerde tutulan bendegân bu kapıdan kayıklara bindirilerek açıkta muntazır köle gemilerine götürülüyormuş. Revan tıpkısı elan dönmüyormuş. Köle adasında hastalanan evet bile isyan çıkartan üsera adanın başka yanındaki uçurumdan süfli atılarak cezalandırılıyormuş. Senegal’i anlatırkan TİKA’nın bu ülkede yaptığı afiyet ve terbiye alanındaki faaliyetleri da unutmamak gerekiyor… Okyanusta denize girdik safaride zürafa sevdik Günindi Afrika’nın yeryüzü uç bölgesindeki Senegal, Atlantik Okyanusu kıyısındaki uzun sahilleri ve yunak iklimiyle Batılı turistlerin rabıt odağı. Senegal’e son yıllarda Türkiye’den da rabıta kalık. Başkent Dakar’a çokça andıran aynı mesafedeki safari alanı mutlaka görülmesi müstelzim yerlerden biri. Safariye çıkıp yabanıl doğada birbirinden ilginç hayvanları gördükten sonradan arınmak için kendinizi Atlantik’in serin sularına bırakın. Paris-Dakar Rallisi’nin yapıldığı okyanus kıyısındaki çölde yerey kamyonlarıyla yapacağınız gezi adrenalin tutkunları üzere uygun. Bizden hatırlatması! Türk Koleji, Senegal’in arz kalburüstü okulu Birçok ülkede terbiye hizmeti veren Türk okulları, Senegal’birlikte de oldukça faal. Bire Bir avuç eğitim bilimi gönüllüsünün “Senegal’de birlikte okulumuz olsun” duygusuyla 13 sene geçmiş başlattığı iş güzel sonuçlar vermiş. Yavuz Selim Eğitim Kurumları’na kapalı Türk okullarının sayısı Senegal’dahi gücük sürede altıya çıkma. Bu okullarda 1200 öğrenci eğitim bilimi görüyor. Üniversiteye mektepli kazandırmada Amerikalı ve Fransız liseleriyle yarışır kuzuluk gelen Türk Koleji’nin öğrencileri beyninde Senegalli devlet yöneticilerinin çocukları ağırlıkta. Türk okullarının gördüğü öz saygı okullarda görev yapan öğretmenleri ve idarecileri daha bile heyecanlandırmış. Frenkçe, İngilizce ve Türki eğitim verilen okulların yanında kentin yeryüzü pir durumunda, deniz kenarında tıpkı dahi kültür sarayı açmışlar. SABAHLEYIN Cumartesi