Her 10 aile şirketinden 8’i üçüncü kuşağı göremiyor İş dünyasının fikir öncülerinden Alfred Marshall’in bire bir sözü vardır: “Ayrımsız işletmeyi ata kurar, cet büyütür, mahdum miktar, torun sanat tarihi okuyucu.” Bunu merhum Türk işadamı Nejat Eczacıbaşı daha ateş bire bir hale getirmiştir: “Türkiye’da şirketleri babalar kurar, oğulları meydan, torunları batırır.” Fakat Amerika Bir Devletleri’nde (ESIR) yapılan bire bir araştırı, bu yaklaşımın de bayağı iyimser olduğunu ortaya koydu. Araştırmaya göre familya işletmelerinin ancak yüzdelik 18’i üçüncü poyra olan torunlara kadar yaşayabiliyor. 4. Eş İşletmeleri Kongresi için Türkiye’ye gelen Chandigarh Business School’un Direktörü Dr. Sukhi Bedi, Hindistan’da familya şirketlerinin oğula üstelik yetişemeden cet ölünce yok olduğunu söyledi. Bedi’ye bakarak eş işletmelerinde kilit pozisyonlar akrabalar vasıtasıyla dolduruluyor. Feodal yapı cihetiyle aç yöneticilere ısıdam bakılmıyor. Buna Ukrayna Siktirici ve Mutedil Klan İşletmeciliği Partisi Başkanı Yaroslav Misyats’ın, “Ülkede 2009 (akse yılı) yılında süfli ve ilımlı klan işletme (KOBİ) sayısı yüzdelik 40 azaldı.” şeklindeki açıklamalarını üstelik ekleyince karı işletmelerinin zayıflığı elan açık ortaya çıkıyor. Marmara Üniversitesi Almanca İşletme Bölümü Akademisyen Ülkü Uzunçarşılı’nın, Almanya’üstelik esas motosiklet şirketlerin Mercedes veya Bayer değil, KOBİ’ler olduğunu vurgulaması ise hele Hindistan ve Türkiye kabil gelişmekte olan ülkelerde ev işletmelerinin kesinlikle kurumsallaşması gerektiğini ortaya koyuyor. Fatih Üniversitesi Daima Eğitim Bilimi Merkezi Müdürü Halil Zaim’in verdiği bilgiye göre Türkiye’deki şirketlerin yüzdelik 98’i KOBİ. Bunların yüzdelik 99’u da familya şirketi. Araştırmalara bakarak Türkiye’nin 2023’te 500 milyar dolarlık dış satım hedefine ulaşabilmesi amacıyla aile şirketlerinin kesinlikle kurumsallaşması gerekiyor. Tecrübeli işadamı Devlet Sabancı, Sabancı Holding’den ayrılmadan evvel aile şirketleriyle ilişkin şu öneride bulunmuştu: “Ailelerin kullanılmamış nesillerinde beş altı can olmalı. Şayet birçok karı mensubu çöz içeyse, adsız sansız aynı sorun meydana geliyor. Anadolu terbiyesi ile babalar ve amcalar etraftayken bunlar sessiz ve sakin durabilir. Biz yokken hangi olacak, o duruma ailelerin düşürülmemesi üzere planlar yapılmalı.” Türkiye’birlikte istihdamın yüzde 77’sini KOBİ’lerin sağlıyor olmasına rağmen, oluşturdukları eklenmiş değerin yüzde 29’bile kalması kurumsal desteğe mahsus ihtiyacı gözler önüne seriyor. Enformatik Sanayicileri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Turgut Gürsoy’a bakarak KOBİ’lerin verimsizliğinde teknolojik sığa yetersizliğinin da etkisi balaban. Danışmanlık şirketi Deloitte’un yaptığı tıpkısı araştırmada karı şirketlerinin sunma çok yaşadığı sıkıntının kalifiye eleman eksikliği olduğu belirtiliyor. Deloitte’un yaptığı ‘Türkiye Ocak Şirketleri Araştırması 2010’dahi kalifiye öge sıkıntısının giderilmesi amacıyla patika liselerine ağırlık verilmesi öneriliyor.
